You are currently browsing the category archive for the ‘Χάρτες’ category.
Η Λάρνακα το 1936 (από επίσημο χάρτη)
Από πρόχειρο τοπογραφικό σχέδιο που περιλαμβάνεται σε έντυπη ανακοίνωση του Δήμου Λάρνακας, του 1928, μαθαίνουμε ότι
― η λεωφόρος Γρηγόρη Αυξεντίου ονομαζόταν «οδός Λευκωσίας»
― η οδός Σταδίου ονομαζόταν «Αυλάκια» (ή «οδός Υδραγωγείου»)
― η οδός Λεωνίδα Κιούπη ονομαζόταν «οδός Φυτωρίου»
― η οδός Νικοδήμου Μυλωνά ονομαζόταν «οδός Μητροπόλεως»
― η οδός Λουκή Πιερίδη (συνδετικός κρίκος μεταξύ Λεωφόρου Αρτέμιδος και οδού Νικοδήμου Μυλωνά) έμενε χωρίς όνομα
― επίσης χωρίς όνομα παρέμενε η οδός Στυλιανού Λένα καθώς και η οδός Ανδρέα Σουρουκλή (σύνολο οδών από την προτομή Ζήνωνα Κιτιέα, στη λεωφόρο Γρηγόρη Αυξεντίου, με νοτιοδυτική κατεύθυνση έως τη σύνδεση με την οδό Σταδίου).
[Παραχώρηση φωτογραφίας : Λούης Περεντός]
Η τουρκική συνοικία Σκάλας συνεχίζεται και ολοκληρώνεται στο δυτικό άκρο της πόλης. Μετά τα τελευταία παραλιακά σπίτια ακολουθεί η περιοχή “Παπουτσοσυτζιές” (λόγω της πυκνής βλάστησης «παπουτσοσυκιών» [φραγκοσυκιών]), όνομα που διατηρήθηκε έως τα μέσα του 20ού αιώνα.
Το κύριο παραλιακό μέτωπο της Σκάλας καταλήγει στο μεσαιωνικό Κάστρο (Fort) [βλ. και ανάρτηση αρ. 81], κυρίαρχη παρουσία, έως τις μέρες μας, στο νοτιοδυτικό άκρο των “Φοινικούδων”.
Ανατολικά του Κάστρου βρισκόταν η μικρή Αποβάθρα (“Αποβαθρού”) [βλ. και ανάρτηση αρ. 88] και λίγο ανατολικότερα, κάθετα στον κύριο παραλιακό δρόμο “Strand” (σήμερα λεωφόρο Αθηνών), με βόρεια κατεύθυνση προς την πλατεία Αγίου Λαζάρου άρχιζε η οδός Τελωνείου (Custom House Street), από τη γωνία όπου βρισκόταν το πρώτο τελωνείο. Το τμήμα της οδού Τελωνείων που περνούσε από τα παζάρια και βρισκόταν πλησιέστερα στην πλατεία Αγίου Λαζάρου σημειώνεται ως “Μπαζάρ Παριζέν”, δηλ. “Παριζιάνικη Αγορά”! (Το σύνολο της παλαιάς “οδού Τελωνείου” είναι σήμερα η οδός Παύλου Βαλσαμάκη, η οποία είχε τη δική της περιπετειώδη ιστορία [βλ. ανάρτηση αρ. 3]).
Αμέσως πίσω από το Κάστρο (βόρεια) σημειώνεται το Μεγάλο Τζαμί (Μπουγιούκ τζαμί, ή Τζαμί Κεμπίρ).
Μετά το Κάστρο, δυτικά και βόρεια ―περιλαμβάνοντας ενδεικτικά και την μακρά οδό Μεχμέτ Αλί (που ξεκινά από το δυτικό άκρο του χάρτη και διασχίζει με βόρεια κατεύθυνση)― βρίσκεται το μεγαλύτερο τμήμα της τουρκικής συνοικίας της Σκάλας.
Μία ακόμη μικρή αποβάθρα στην τουρκική συνοικία χρησιμοποιείτο αποκλειστικά για αλιευτικούς σκοπούς.
Ανατολικά και νότια της περιοχής Αγίου Λαζάρου βρίσκονται τα παζάρια και η μεγάλη έκταση όπου περιλαμβάνεται το τέμενος Ζουχούρι. [Για το τέμενος Ζουχούρι βλ. και ανάρτηση αρ. 70].
Όλη την έκταση της βόρειας και ανατολικής πλευράς του κήπου του τέμενους καταλαμβάνουν τα παζάρια ―κληρονομιά των οθωμανικών χρόνων.
Ο δρόμος που αρχίζει από το βορειότερο κεντρικό σημείο του χάρτη και φθάνει έως την μεγάλη τριγωνική έκταση νότια, στο κέντρο, είναι η σημερινή οδός Ερμου (τότε Larnaca Road).
Από το τέρμα της, με βορειοανατολική κατεύθυνση, αρχίζει η σημερινή Ζήνωνος Κιτιέως (τότε Wolseley Road).
Στον κενό χώρο του κατώτερου νότιου άκρου της Ερμού κτίστηκε αργότερα η Δημοτική Αγορά Λάρνακας (σήμερα δημοτικοί χώροι στάθμευσης).
Στο χάρτη περιλαμβάνεται και μικρό τμήμα του παραλιακού μετώπου βορειοανατολικά της περιοχής του Κάστρου.
Η εκκλησία Αγίου Λαζάρου στη Σκάλα αποτελεί το πλέον αναγνωρίσιμο διαχρονικό κτίσμα στην τοπογραφία της Λάρνακας.
Λόγω της πυκνής δόμησης που ήδη καταγράφεται στο χάρτη, η βασική εικόνα του κεντρικού χώρου δεν έχει αλλάξει ριζικά. Κεντρικό σημείο αναφοράς ο χώρος της εκκλησίας και των γύρω κτισμάτων της, η ομώνυμη οδός, η συνοικία “Καλυφάτζια” βορειοδυτικά, και τα τμήματα της αγοράς στα ανατολικά και νότια.
Εκτός από την ανέγερση σύχρονων κτισμάτων σε χώρους παλαιοτέρων και οικιστικές επεκτάσεις στην περιφέρεια, η περιοχή διατηρεί, ακόμη και σήμερα, αρκετά χαρακτηριστικά της παλιάς πόλης.
[Κοινό σημείο με την ανάρτηση αρ. 231 είναι το μοναχικό κτίσμα βοειοανατολικά, όπου έζησε η εκπαιδευτικός Παρασκευή Ιωάννου].
Οι τέσσερις δρόμοι που συναντιούνται στο κέντρο του χάρτη αντιστοιχούν ―με σημείο αναφοράς τη διασταύρωση― στις (σημερινές) οδούς Κωστάκη Παντελίδη (νοτιοανατολικά), Ανδρέα Σουρουκλή (βορειοανατολικά), Σταδίου (βορειοδυτικά) και Αγίου Λαζάρου (νοτιοδυτικά).
Στο βορειοδυτικό άκρο του χάρτη η έκταση όπου αργότερα λειτούργησε το το Γ.Σ.Ζ. (1928) είναι εντελώς γυμνή.
Μεγάλα τμήματα της πόλης στην ίδια περιοχή ήταν ακόμη αραιοκατοικημένα και δενδροφυτευμένα, ενώ οι κατοικίες πυκνώνουν όσο πλησιάζουμε προς την περιοχή Αγίου Λαζάρου στα νότια.
Συνεχίζοντας τη διαδρομή προς τα νότια της “Οδού Λάρνακος” (Larnaca Road) ―σήμερα οδός Ερμού― έχουμε το σημείο όπου, από πολύ παλιά υπήρχε μικρή πλατεία (γνωστή σε προηγούμενες γενιές ως “μικρές φοινικούδες” λόγω της παρουσίας και εδώ μικρού αριθμού φοινικούδων). Ύστερα από πρόσφατη ανάπλαση του χώρου τμήμα της πλατείας αυτής πεζοδρομήθηκε.
Από την πλατεία και με δυτική κατεύθυνση οδηγούμαστε σε διασταύρωση με τη (σημερινή) οδό Κωνσταντίνου Καλογερά που συνεχίζει την πορεία της προς την περιοχή Αγίου Λαζάρου.
Απέναντι από τη διασταύρωση ξεκινά το διχάλι των οδών Στυλιανού Αποστολίδη (βορειότερα) και Κωστάκη Παντελίδη (νοτιότερα).
Στο σημείο αυτό της πόλης είναι εμφανής η πυκνή δόμηση, χαρακτηριστικό όλου του κεντρικού τμήματος της Σκάλας τόσο προς την περιοχή Αγίου Λαζάρου όσο και προς το παραλιακό μέτωπο.
Η διασταύρωση στο βορειοανατολικό άκρο του χάρτη είναι η σημερινή πλατεία Ακρόπολης.
Από το σημείο αυτό, ακολουθώντας το δρόμο προς τα νότια συναντούμε λίγο πιο κάτω (στη δυτική πλευρά του δρόμου) το κτήριο όπου στεγάστηκε το πρώτο νοσοκομείο της πόλης (γνωστό ως “σπιτούδικια του φτωχούς”), σήμερα πολυκατοικία της οικογένειας Νίκου Οικονομίδη (όπου στεγάζονται και οι Ιατρικοί Σύλλογοι Λάρνακας “Απολλώνιος” και Αμμοχώστου “Γαληνός”).
Συνεχίζοντας, πάντοτε με νότια κατεύθυνση, ο δρόμος ήδη χωριζοταν, ανατολικότερα στον κύριο δρόμο Larnaca Road (σήμερα οδός Ερμού) και στην παράλληλη οδό στα δυτικά (σήμερα οδός Κωνσταντίνου Καλογερά).
Στο τμήμα της Ερμού που απεικονίζεται στο χάρτη υπάρχουν ήδη κάποια σπίτια και από τις δύο πλευρές του δρόμου.
Στη δυτική πλευρά της έως τότε ανώνυμης οδού Κωνσταντίνου Καλογερά απλωνόταν τεράστια “περβόλα”, μέρος της οποίας ανήκε στην ιερά Μονή Κύκκου. Εδώ λειτούργησε, ύστερα από δωρεά της Μονής, το πρώτο γήπεδο του Γ.Σ. Ζ. Τόσο το δημοτικό σχολείο Κωνσταντίνου Καλογερά όσο και το ομώνυμο Νηπιαγωγείο κτίστηκαν αργότερα.
Η οδός που αρχίζει από το νότιο άκρο και φθάνει στη διασταύρωση βορειοδυτικά (όπου βρισκόταν παλαιότερα η “Καλτσομηχανή”) είναι η σημερινή οδός Στυλιανού Αποστολίδη. Ψηλά στον ίδιο δρόμο το μοναχικό κτίσμα μπροατά στην “περβόλα” είναι η οικία όπου έζησε η σημαντική εκπαιδευτικός της Λάρνακας Παρασκευή Ιωάννου (1877-1959).
Το ανατολικό άκρο της Σκάλας όπως παρουσιάζεται σε τμήμα χάρτη των πρώτων χρόνων της αγγλικής κατοχής. (Ο σχολιασμός που ακολουθεί γίνεται με κατεύθυνση από ανατολικά προς δυτικά).
Παραλιακή λωρίδα : Στο ανατολικότερο άκρο λειτουργούσε φάρος (Lighthouse). Ακολουθεί η μεγάλη σε έκταση “Καραντίνα” (όπου σήμερα ο Αστυνομικός Σταθμός Λάρνακας) και αμέσως κατόπιν μεγάλος κενός χώρος όπου αργότερα κτίστηκαν το κτήριο της Διοίκησης, οι Κυβερνητικές αποθήκες και η οικία του διευθυντή Τελωνείου (σήμερα γραφεία και εκθεσιακοί χώροι της Πολιτιστικής Υπηρεσίας του Δήμου)· η μεγάλη απόβάθρα (και άλλες δύο μικρότερες) και ο κυριος παραλιακός δρόμος, αραιοκατοικημένος, με μεγάλες κατοικίες.
Εσωτερική παράλληλη λωρίδα : Famagusta Road (σήμερα λεωφόρος Αρχιεπ. Μακαρίου Γ΄) και Welseley Street (σήμερα οδός Ζήνωνος Κιτιέως) ―οι Άγγλοι δεν μπορούσαν να μην “ευλογήσουν τα γένια τους” δίνοντας σε ένα από τους κεντρικότερους δρόμους της πόλης το όνομα του πρώτου δικού τους κυβερνήτη. Ο χώρος όπου σήμερα βρίσκεται το οίκημα και ο κήπος του Ιδρύματος Πιερίδη είναι ακόμη κενός, ενώ απέναντι υπάρχει ήδη το ιστορικό κτήριο της “Λέσχης Λάρνακος” (Larnaca Club) μέσα σε τεράστια κενή έκταση στο πίσω μέρος.
Σε δυτικότερο σημείο στην οδό Wolseley, δρόμος με βόρεια κατεύθυνση οδηγεί προς την πλατεία “Λουλουδιές” (αργότερα “πλατεία Παλλάς). Εκεί πυκνώνουν οι κατοικίες (ανατολικά της πλατείας είναι η περιοχή “Πλακωτά”).
Ο δρόμος προχωρεί βορειότερα και διασταυρώνεται με το δρόμο προς τη Λευκωσία (σήμερα λεωφόρος Γρηγόρη Αυξεντίου) και το δρόμο προς τη μονή Καλογραιών (σήμερα οδός Κίμωνος).
Η μεγάλη έκταση της μονής Καλογραιών (“Convent”) βρίσκεται σε …ερημικό σημείο βόρεια, γειτονεύοντας (από τότε) με γήπεδο τέννις!
ΛΑΡΝΑΚΑ 