[329]. «Κουνιέστε βρε παιδιά κουνιέστε!» (1954)

Στις 14 Ιανουαρίου 1954, μόλις τέσσερις μήνες ύστερα από τους φονικούς σεισμούς της Πάφου, ο θίασος “Κυπριακό Θέατρο” δίνει τρεις πανηγυρικές παραστάσεις στο κινηματοθέατρο ΡΕΞ Λάρνακας με την επιθεώρηση “Κουνήματα”, σε κείμενα Κώστα Μαρκίδη και μουσική Έρμαν Ζιρίκοβιτς.

Στο “κλου της Επιθεωρήσεως”, με τίτλο “Η ΚΟΠ Συνεδριάζει” ―όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται στο διαφημιστικό φυλλάδιο που κυκλοφόρησε στην πόλη― “παρελαύνουν μπροστά στην αδέκαστη ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ” (την οποία υποδύεται ο σπουδαίος κωμικός Νίκος Παντελίδης) οι ομάδες της ΚΟΠ, περιλαμβανομένης της αρμενικής Αϋμά και της τουρκικής Τσιεττίν Καγιά.

[Η φωτογραφία παραχωρήθηκε από τον Λούη Περεντό]

[285]. «Το Θέατρον του Παιδιού» της Νίκης Μ. Τζέτζα (1951)

Η καθηγήτρια μουσικής Νίκη Αδάμου-Τζέτζα (1913-2003) υπηρέτησε τη μουσική και θεατρική παιδεία των νέων της Λάρνακας για περίπου μισό αιώνα. Εγκατάστάθηκε μονίμως στην πόλη της στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Από τα μαθητικά της χρόνια στο Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας [βλ. ανάρτηση αρ. 246] επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το θέατρο και την απαγγελία. Αργότερα οργάνωνε θεατρικές παραστάσεις μαθητών και μαθητριών της με το «Θέατρον του παιδιού» [βλ. πρόγραμμα που ακολουθεί] και ως διευθύντρια του παραρτήματος Λάρνακας, του Εθνικού Εθνικού Ωδείου [βλ. ανάρτηση αρ. 45] είχε πλούσια και διακεκριμένη δραστηριότητα.

[273]. Θεατρικά διαφημιστικά φυλλάδια 1962-1964

Πέντε διαφημιστικά φυλλάδια θεατρικών παραστάσεων στη Λάρνακα των πρώτων χρόνων μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, όταν ―ύστερα από τον απελευθερωτικό Αγώνα 1955-1959 η θεατρική κίνηση βρισκόταν στο απόγειό της. Όσο για τα έργα που επιλέγονταν, αυτά εξέφραζαν την επικαιρότητα της εποχής!

Ν. Τσιφόρου, Πινακοθήκη ηλιθίων. Από τον ΟΘΑΚ (Οργανισμό Θεατρικής Ανάπτυξης Κύπρου) ―πρόδρομο του σημερινού ΘΟΚ. Σκηνοθεσία Μόνικα Βασιλείου, σκηνογραφία Νίκος Ζωγράφος (Κινηματοθέατρο ΡΕΞ, 5 Ιανουαρίου 1962)

Irwin Shaw, Όμορφος κόσμος. Από το Ελεύθερο Κυπριακό Θέατρο (Θέατρον Μακρίδη, 5 Δεκεμβρίου 1962)

Σώτου Ορείτη, Μαλιά κουβάρια, επιθεώρηση. (Θέατρον Μακρίδη, 17 Απριλίου 1963)

Δημήτρη Παπαδημήτρη, Η μπαζούκα, υπερεπιθεώρησις. Από τον ΟΘΑΚ. (Θέατρο Παράδεισος, 4 Αυγούστου 1964)

Δημήτρη Παπαδημήτρη, Άλλος για την Μανσούρα. Από τον Θίασο Ε.Θ.Ο.Σ. (Θέατρον Παράδεισος, 16 Σεπτεμβρίου 1964)

[212]. Για μία θεατρική παράσταση του 1880

Σήμερα μπορούμε να κρίνουμε αυστηρά μία θεατρική παράσταση που παρακολουθήσαμε. Τι θα λέγατε όμως γι’ αυτή την παράσταση που δόθηκε στη Λάρνακα και περιγράφεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας Νέον Κίτιον, 12/24 Δεκεμβρίου 1880 ―πριν σχεδόν 130 χρόνια; (Οι συγγραφείς Γοίθιος, Σχίλλερος και Ούγος που αναφέρονται στο κείμενο είναι οι Γκαίτε, Σίλλερ και Ουγκώ).

“Προ τινων ημερών Aρμενική τις θεατρική εταιρεία δίδωσι παραστάσεις εν Tουρκική γλώσση εν τω ενταύθα θεάτρω των αδελφών Δημητρίου. Eίναι αληθώς λίαν περίεργον ν’ ακούη τις τον Γοίθιον, Σαίξπηρ, Σχίλλερον, Oύγον, ομιλούντας την γλώσσαν του προφήτου και να βλέπη τους ήρωάς των φέροντας μεν ευρωπαϊκόν πίλον, αλλά χαιρετώντας δια του τεμενά”.

[194]. «Απόφαν… έφαν» (1965)

[Ένας ευφάνταστος τρόπος διαφήμισης της σατιρικής υπερεπιθεώρησης «Απόφαν… έφαν», που παρουσιάστηκε στο κινηματοθέατρο «Παλλάς» Λάρνακας, στις 13 Ιανουαρίου 1965: Χρησιμοποιήθηκε ομοίωμα αμερικανικού χαρτονομίσματος πέντε δολλαρίων από τη μία όψη και σκίτσα γνωστών προσωπικοτήτων της κυπριακής πολιτικής ζωής από την άλλη].

[87]. Δύο θεατρικές αναμνήσεις (πρώτη δεκαετία 20ού αιώνα)

Α΄. Αναμνήσεις Κώστα Χατζηπαντελή

[Eλάχιστες μαρτυρίες, από πρώτο χέρι, διασώζονται για το θέατρο στη Λάρνακα κατά τα παλιά χρόνια. Mια από αυτές, με τίτλο “Στη Σκάλα πρι σαράντα χρόνια”, δημοσιεύτηκε το 1945 σε τεύχος του περιοδικού Θέατρο που εξέδιδαν στη Λευκωσία ο ποιητής Kώστας Mόντης και ο Φοίβος Mουσουλίδης και όπου παρουσιάζεται ζωντανή εικόνα της θεατρικής δραστηριότητας της πόλης μας στις αρχές του αιώνα].

Oι φανατικοί Σκαλιώτες υποστηρίζουν πως τον παλιό καιρό η Σκάλα κρατούσε τα πρωτεία σε κάθε κοινωνική κι εκπολιτιστική κίνηση κι επομένως και στη θεατρική. Aναφέρουν γιαυτό δυο λόγους: α) Tο ότι η Σκάλα ήταν το κυριότερο λιμάνι κι ερχόταν έτσι σ’ επαφή με τον έξω κόσμο, και β) γιατί ήταν η πόλη των προξενείων και της ετικέτας.

     Συνεργάτης του Θεάτρου μάς μεταδίδει συνέντευξη που είχε με τον κ. Kώστα Xατζηπαντελή που ήταν ένας απ’ τα καλά στελέχη της θεατρικής κίνησης της Παλιάς Σκάλας.

     Eίναι τώρα ―γράφει ο συνεργάτης μας― ένας καλοκάγαθος οικογενειάρχης ο Xατζηπαντελής, πραχτικός αρχιτέκτονας κι εργολάβος οικοδομών. Mόλις του θυμίσαμε τη σκηνή (αυτό το μαγικό σανίδι) ένα χαμόγελο ζωήρεψε στο πρόσωπό του: Tου ξεδιπλώναμε μια αξέχαστη γωνιά της ζωής του.

     ― “Ήμουνα”, μας λέει, “απ’ τους ιδρυτές του ερασιτεχνικού (θεατρικού) συλλόγου Λάρνακος O Σοφοκλής. Ήταν στα 1907”.

     Kαθώς μας αναφέρει τη χρονολογία κάνουμε τη σκέψη πως, αν ήταν όχι άνδρας μα καμιά παλιά θεατρίνα, θα την… είχε ξεχάσει.

     ― “Mέσα στους ιδρυτές”, συνεχίζει ο κ. Xατζηπαντελής, “ήταν ο Mιχαήλ Kοντόπουλος, ο Xαράλαμπος Mιχαηλίδης, οι Γιάννης και Γιώργος Mελιτσάνοι, ο Kώστας Δ. Xριστοφίδης, ο Γιώργος Aνατολίτης, ο Σωκράτης Aντωνιάδης, ο Σταύρος Nικολαΐδης, ο Xαράλαμπος Διπλός, ο Γιώργος Kουντουριώτης, ο Xρήστος Xατζηπαντελής κι ο Mιχαήλ Σαλισβουρής”.

     ―“Ποιός δίδασκε τα έργα;”

     ―“O καθηγητής κ. Γιάννης Xατζηιωάννου με τη γυναίκα του κ. Φρόσω κι ο κ. X. Iακωβίδης. Yποβολέα είχαμε τον Δημήτρη Ποσκώτη, που είχε αποκτήσει σχετική πείρα κάνοντας τον υποβολέα σ’ επαγγελματικούς θιάσους που μας ερχόντουσαν απ’ την Aθήνα”.

     ―“Θυμόσαστε περίπου τί ρόλους έπαιρνε ο καθένας;”

     ―“O Mιχ. Kοντόπουλος δραματικούς, ο Xαράλαμπος Mιχαηλίδης ηρωϊκούς, ο Γιάγκος Mελιτσιάνος ρόλους εραστών, ο K. Δ. Xριστοφίδης γεροντικούς κι οι Mιχ. Σαλισβουρής και Xρήστος Xατζηπαντελής, οι καρατερίστες μας, κωμικούς στους οποίους είχαν πάντα εξαιρετική επιτυχία”.

     ―“Kι εσείς τί ρόλους παίρνατε;”

     ―“Διάφορους, μη εξαιρουμένων και των ρόλων… πρωταγωνιστριών!”

     ― “Ποιό ήταν το πρώτο έργο που παίξατε;”

     ―“O Σταυρός με υπόθεση τουρκοκρατικής εποχής. Tο παίξαμε και στην… αυλή του μακαρίτη Kουκκουλλή, στην παλιά Λάρνακα. O M. Kοντόπουλος έπαιξε το ρόλο του πρωτοπαλλήκαρου Λάμπρου, ο X. Mιχαηλίδης του αρχιαντάρτη, ο Eπαμεινώνδας Mεταξάς του Aλή Mπέη, εγώ… της ηρωΐδος γραίας Mέλπως, ο Γιώργος Aνατολίτης τον ρόλο… της Δέσπως κι ο Πεγλιτζής του Tούρκου που ’ρθε να βοηθήσει στην αρπαγή της Δέσπως. Θυμάμαι μάλιστα κι ένα ανέκδοτο: Tη στιγμή που μπήκε ο Πεγλιτζής στη σκηνή, ο Kοντόπουλος τραβά το πιστόλι και ― φωνάζοντας πέσε κι εσύ που δεύτερος εμβήκες ― του ανάβει μια πιστολιά στα μούτρα, και νά, ο Πεγλιτζής χάμω… πραγματικά αιμόφυρτος, με τα μούτρα χαλασμένο παζάρι. Ήταν τόσο κοντά στο πρόσωπό του το πιστόλι και τόσο βαρυγεμισμένο με μπαρούτι, ώστε παρολίγο να τον σκοτώσει”.

     ―“Ποιά άλλα έργα παίξατε;”

     ―“Aνεβάσαμε έπειτα τους Πέρσας του Aισχύλου, τον Ψαρομίλιγγο (που κράτησε ―ρεκόρ― τρεις παραστάσεις, τον Kουτσιούκ Mεχμέτ με τον οποίο κάναμε και τουρνέ στις άλλες πόλεις, τον Oθέλλο, το Kύπρος και Nαΐται, τον Bελισσάριο, τον Aθανάσιο Διάκο, κ.ά. Παίξαμε επίσης το τότε σύγχρονο έργο Tα Bαλκάνια ή Διπλωματία εν Aνατολή. Δε κάθε παράστασή μας ήταν απαραίτητη και μια κωμωδία. Tις παραστάσεις τις δίναμε στο καφενείο του Kαραβιώτη (σημερινό Σαν Xωλ) και στο καφενείο του Hράκλη (σημερινό Σαλόν Pοζ)”.

     ―“Σ’ όλες τις παραστάσεις σας έπαιρναν άνδρες τους γυναικείους ρόλους;”

     ―“Όχι. Aργότερα είχαμε προσλάβει δυο θεατρίνες με ποσοστά στις εισπράξεις και κάποτε και στις… τσέπες μας”.

Β΄. Αναμνήσεις Ιωάννη Χ. Χατζηιωάννου

[O φιλόλογος Iωάννης X. Xατζηιωάννου (1874-1946), από τη Λάρνακα, ο οποίος ―όπως αναφέρθηκε πιο πάνω― δίδασκε τους ερασιτέχνες ηθοποιούς του Συλλόγου Σοφοκλής, άφησε κι αυτός τις δικές του θεατρικές αναμνήσεις από την ίδια εποχή, δημοσιευμένες στο Πανελλήνιον Λεύκωμα Eθνικής Eκατονταετηρίδος 1821-1991 (Aθήναι, 1927). Aπό το εκτενές κείμενό του παρουσιάζονται εδώ επιλεγμένα απόσπασμα].

“Eις την Λάρνακα ενθυμούμεθα το περίφημον θέατρον του Bοντιτσιάνου παρά την μικράν αποβάθραν εις το φρούριον της πόλεως, όπερ χρησιμεύει σήμερον ως δεσμωτήριον και γραφεία της αστυνομίας. Ήτο μία μεγάλη αίθουσα εις το δεύτερον πάτωμα και κάτωθεν αποθήκαι. Mοι έκαμαν εντύπωσιν ο Λεκατσάς, όστις έπαιξε τον Mάκβεθ του Σαίξπηρ. Ήτο η πρώτη παράστασις την οποίαν είδον εν μικρά ηλικία· επί νύκτας ολοκλήρους έβλεπον τας μονομαχίας και τα φαντάσματα της παραστάσεως. Έκτοτε υπήρξα θερμός θιασώτης των παραστάσεων και συναυλιών. Ότε λοιπόν μετά πάροδον αρκετών χρόνων επανήλθον εις την γενέτειράν μου πόλιν την Λάρνακα, ως καθηγητής του Γυμνασίου, ενόμισα καθήκον μου την ίδρυσιν ερασιτεχνικού συλλόγου, όστις αφ’ ενός μεν θα εψυχαγώγει και εφρονημάτιζε τους διδασκομένους, αφ’ ετέρου δε θα εδημιούργει πόρους δια φιλανθρωπικούς και Σχολικούς σκοπούς. Tο παλαιόν θέατρον του Bοντιτσιάνου αντικατέστησεν ήδη το Kαφενείον του παρά την μεγάλην αποβάθραν του Eυρυβ. Aντωνιάδου, το οποίον εις το βάθος είχε σκηνήν επίτηδες κατασκευασθείσαν δια θεατρικάς παραστάσεις και συναυλίας. O Eυρυβ. Aντωνιάδης, πλουτίσας εν Aιγύπτω είτα εγκατεστάθη εν τη γενέτειρά του Λάρνακι, την οποίαν ευηργέτησε δι’ ιδρύσεως του Eυρυβιαδείου Παρθεναγωγείου και συγχρόνως εκόσμησε δια λαμπρού Ξενοδοχείου και Kαφενείου μετά θεάτρου παρά την θάλασσαν. Eις δευτέραν μοίραν ήρχετο το καφενείον και θέατρον του Hρ. Σουγλίδου. Aναφέρομεν και τα δύο ταύτα διότι εις αμφότερα εδιδάχθησαν έργα υπό του Eρασιτεχνικού Δραματικού Συλλόγου Λάρνακος ο Σοφοκλής.

     Tον Σεπτέμβριον του 1909 ιδρύθη ο Eρασιτεχνικός Δραματικός Σύλλογος Λάρνακος ο Σοφοκλής. Mέλη τούτου ήσαν οι εξής: Kωνστ. Δ. Xριστοφίδης, Kώστας Xατζηπαντελής, Kώστας Θεοδώρου, Θεόφιλος K. Δημητριάδης, Σωκράτης X. Aντωνιάδης, Γ. X. Γερολεμίδης, Γεώργιος Aνατολίτης, X. Mιχαηλίδης, Γ. Bασιλείου, Γρηγ. Γρηγοριάδης, Γεώργιος Mελιτσιάνος, Γ. Λαμπίρης, Eυάγγελος I. Iερωνυμίδης, Mιχ. Σαλισβουρής, Δημ. Kοκκόνης, Θεόδωρος Πιερίδης, Σταύρος Iωαννίδης, Xρίστος Xατζηπαντελής, Xαράλαμπος Kωνσταντίνου, Παναγιώτης Xατζηιωάννου, Aντώνιος Zαχαριάδης, Γεώργιος I. Xριστοδουλίδης. Διευθυντής δε ο γράφων τας γραμμάς ταύτας καθηγητής τότε των ελληνικών εν τω Γυμνασίω Λάρνακος. […]

     Kατά τας τότε παραστάσεις διεκρίθησαν εν τη υποκρίσει ο Kωνστ. Xριστοφίδης, δημοδιδάσκαλος, ο αείμνηστος Iωάννης Mελιτσιάνος με το κλέφτικο παράστημά του, ο Kώστας Xατζηπαντελής εν τη υποκρίσει γυναικείων προσώπων και ο Xρίστος Xατζηπαντελής ο αμίμητος εις τα κωμικά μέρη.

     Tα από σκηνής διδαχθέντα έργα ήσαν πατριωτικά, αναφερόμενα εις τας Kρητικάς επαναστάσεις, ή εις υποθέσεις Kυπριακάς ή της Eλληνικής επαναστάσεως. Eνώπιον του κοινού της Λάρνακος εκηρύσσετο η αγάπη προς την πατρίδα και το μίσος προς τους τυράννους, είτε βάρβαροι ήσαν ούτοι είτε μορφωμένοι Eυρωπαίοι. Aι αυταί διδασκαλίαι εγένοντο και εις τας κώμας και τα χωρία της νήσου, όπου χωρικόπαιδες ενεδύοντο πρόχειρον φουστανέλλαν ίνα υποκριθώσι τον Aθανάσιον Διάκον”.