[318]. Αίτημα «προς εξάλειψιν» αρχαίου τάφου! (1918)

“Μεταξύ του Δημαρχείου Λάρνακος και του εν Λάρνακι Γαλλικού Προξενείου υπεγράφη συμβόλαιον προς ενοικίασιν υπό του πρώτου του εν τη συνοικία Χρυσοπολιτίσσης μεγάλου οικοπέδου της Γαλλικής Κυβερνήσεως δια μίαν δεκαοκταετίαν υπό τον όρον να μεταβάλη τούτο ο Δήμος Λάρνακος εις κήπον υπό το όνομα ‘Κήπος Γαλλικής Δημοκρατίας’.

Το ενοίκιον του οικοπέδου τούτου ωρίσθη τυπικόν εις 1 σελίνιον ετησίως.

Επειδή δε εν αυτώ περιλαμβάνεται αρχαίος τις τάφος, το Δημαρχείον εζήτησε την άδειαν του Μουσείου προς εξάλειψιν αυτού και ισοπέδωσιν του χώρου”.

[Είδηση εφημερίδας, Μάρτιος 1918]

[314]. Απρόσκλητος επισκέπτης «όπερ είχε τύπον περιστεράς»

«Την πρωϊαν της παρελθούσης Δευτέρας ηκούσθη αίφνης κρότος παράδοξος εις το κενόν, ότε μετά μικρόν εφάνη εις τον ορίζοντα αεροπλάνον, όπερ είχε διεύθυνσιν εξ ανατολών προς δυσμάς. Το αεροπλάνον όπερ είχε τύπον περιστεράς, εις ύψος 2,000 μέτρων διέγραψεν άνωθεν της πόλεως ημικύκλιον και εξηφανίσθη διευθυνόμενον προς βορράν».

[Είδηση από εφημερίδα (Ιούνιος 1917)].

[289]. Ο “διεθνής καβάζης” Χατζη Χαλήλ αλ-Μάουη

Ένας γραφικός και πολύ δραστήριος “τύπος” της Λάρνακας κατά την πρώτη εικοσιπενταετία του 20ού αιώνα ήταν ο Χατζη Χαλήλ αλ-Μάουη (ίσως αραβικής καταγωγής, αν κρίνουμε σωστά από το επίθετο), ο οποίος έργαζόταν ως “καβάζης” στο Προξενείο της Γαλλίας στη Λάρνακα (γι’ αυτό συχνά χαρακτηρίζεται ως “διεθνής).

Σε είδηση για εορτασμούς που έγιναν στη Λάρνακα με την ευκαιρία των γενεθλίων της βασίλισσας Βικτώριας, διαβάζουμε : “Εις την λαμπρότητα της εορτής όχι ολίγον συνετέλεσε και η υπό του ρέκτου Χατζηχαλήλ το απόγευμα ενεργηθείσα λεμβοδρομία καθ’ ην ενίκησε το πλήρωμα των ερυθροσκούφων μαύρων και η ενθουσιώδης δια μασιαλάδων λαμπαδηφορία τινών Οθωμανών συμπολιτών μας” (Μάιος 1900).

Έντεκα χρόνια αργότερα : “Την νύκτα της [21ης Μαΐου] επί τοις γενεθλίοις του βρεττανού Άνακτος, ο διεθνής Χατζηχαλήλ με τους περί αυτόν, περιέφερεν ανά την παραλίαν μασιαλάν μετά φωνών και θορύβων, ο δε παρά την αποβάθραν ιστός εφωταγωγήθη θαυμασίως υπομιμνήσκων μακρόθεν τον πύργον του Έϊφελ, έφερε δε τα γράμματα G.R. και επί της κεραίας του το αγγλικόν στέμμα». (Ιούνιος 1911).

Στον «Χατζη Χαλήλ αλ-Μάουη, διεθνή καβάζη του Γαλλικού Προξενείου Λάρνακος» απενεμήθη «μετάλλιον υπηρεσίας» (Ιανουάριος 1925).

[Σημειώσεις : καβάζης, φύλακας ή κλητήρας προξενείου / μασιαλάς, φωταψία με πυρσούς / G.R., ο βασιλιάς της Αγγλίας Γεώργιος 5ος (Georgius Rex)].

[253]. Δείπνο Φασιστικού κόμματος στη Λάρνακα (1926)

Ο φασισμός, ως δεξιό πολιτικό δόγμα εκδηλώθηκε στην Ιταλία στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Πριν εκφραστεί με τη μορφή ακραίου εθνικιστικού πολιτικού συστήματος στην  Ιταλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είχε ελκύσει για λίγο και γνωστές προσωπικότητες όπως ο άγγλος πολιτικός Winston Churchill και ο ιρλανδός ποιητής W. B. Yeats.

Έτσι, πριν ακόμη αιματοκυλίσει την Ευρώπη και διαπράξει εγκλήματα που τον στιγμάτισαν ανεξίτηλα, δεν φαινόταν παράδοξο να διαβάσει κάποιος σε σκαλιώτικη εφημερίδα του Οκτωβρίου 1926 την ακόλουθη είδηση:

[250]. Εκτελέσεις στο Κάστρο της Λάρνακας (1910)

Γεγονός που συντάραξε την κυπριακή κοινωνία το 1909 ήταν η δολοφονία πέντε προσώπων της ίδιας οικογένειας, που έγινε λίγο έξω από το χωριό Μαζωτός, τον Σεπτέμβριο του 1909. Θύματα ήταν ο γεωργός Μηνάς Αργυρού, η σύζυγός του και τρία από τα ανήλικα παιδιά τους. Ένα άλλο, δεκατεσσάρων χρονών, κρύφτηκε και γλύτωσε· αυτός ήταν και ο κύριος μάρτυρας για να εντοπιστούν οι έξι δολοφόνοι: πέντε Τούρκοι από τα χωριά Σοφτάδες και Κιβισίλι και ένας Έλληνας από τη Λύση.

Εκτός από την ευρεία κάλυψη στις κυπριακές εφημερίδες, τρείς, τουλάχιστον, λαϊκοί ποιητές της εποχής ―οι Ιωάννης Μελάρης (από τη Γερμασόγεια), Αρέστης Νικολάου (από τη Βάσα Κοιλανίου), και Χριστόφορος Θ. Παλαίσης (από την Αυγόρου)― κυκλοφόρησαν φυλλάδες με αφήγηση των λεπτομερειών του φόνου και της τιμωρίας των δραστών.

Η εκτέλεση των έξι δραστών έγινε τον Μάρτιο 1910 στο Κάστρο Λάρνακας, το οποίο ―έως τις αρχές της δεκαετίας του 1930― εχρησιμοποιείτο περιστασιακά και ως τόπος εκτελέσεως για εγκλήματα που είχαν γίνει στην επαρχία. (Οι αγχόνες στήθηκαν στη δεξιά πλευρά, στο βάθος της εικονιζόμενης αυλής).

[Παραχώρηση σχεδίου: Αλέξανδρος-Μιχαήλ Χατζηλύρας]

Από τη φυλλάδα του “πρωτοποιητάρη” Χριστόφορου Θ. Παλαίση, Η καταδίκη και η θανατική εκτέλεσις 6 φονέων ολοκλήρου οικογενείας εν Μαζωτώ (1910), μεταφέρεται εδώ ένα σχετικό απόσπασμα:

Στο κάστρον τους επήρασιν κι εμείναν κρατημένοι

όταν ήλθεν η μέρα τους η προσδιορισμένη

στον Διοικητήν της Λάρνακος και εις τους συγγενείς τους

ο Αρμοστής εδήλωσεν το τέλος της ζωής τους.

Μαρτίου 2 έγραψεν πρέπει να κρεμασθώσιν

όπως επράξασιν κι αυτοί έτσι να βραβευθώσιν.

Μέσα στου κάστρου την αυλήν κρεμάλες δυο εστήσαν

η μια διπλή κι άλλη μονή και τες εκανονίσαν.

Ημέραν Τρίτην το λοιπόν εις τες 7 η ώρα

πρώτον τους τρεις προσφέρουσιν εις την κρεμάλαν δώρα.

Όταν τους ετραβήσασιν, Θεέ μου μην το δώσης

με φίλον μου μήτε εχθρόν ποτέ μην αξιώσης,

εμουγκαρολογούσασιν με μιαν φωνήν μεγάλην

σαν κλαι’ κουδέλλα για τ’ αρνίν, κατσέλλα για δαμάλιν,

αλλά τ’ αθώα πλάσματα που ’κάμαν τέτοιον χάλιν

κοιλιές με δίχως έντερα κορμιά χωρίς κεφάλιν.

Μιαν παροιμίαν τακτικά ο κόσμος συναφέρνει,

’κείνος που δίδει μάχαιραν πάλιν μάχαιραν παίρνει.

Λοιπον στον τόπον της θηλιάς όταν επλησιάσαν

μ’ έναν πανίν τα μάτια τους που πάνω τα σκεπάσαν,

εις τον λαιμόν τους το σχοινίν κατόπιν επεράσαν

και σαν αρνιά στο μακελειόν έτσι τους εκρεμάσαν.

Ο Διοικητής κι ο ιατρός κατόπιν εξετάσαν,

όταν εξεψυχήσασιν και τους εκατεβάσαν.

Εις τες 9 τους άλλους τρεις τα ίδια εκάμαν,

οι συγγενείς εφύρνουνταν απ’ έξω που το κλάμαν.

Στους συγγενείς εδώσαν τους όλους και τους εθάψαν

κι όσ’ είχαν μάναν κι αδελφήν που πανωθιόν εκλάψαν.

Τοιουτοτρόπως ένδεκα πλάσματα εχαθήκαν,

γυναίκες εχηρεύσασιν, παιδιά ορφανευθήκαν.

·

[Γλωσσάριο: εμουγκαρολογούσασιν (μουγκαρίζω=κλαίω γοερά) / κουδέλλα=προβατίνα / κατσέλλα=αγελάδα / δαμάλιν=μοσχάρι / συναφέρνω=αναφέρω, θυμίζω / φύρνομαι=λιγοθυμώ]

[198]. Πλημμύρες στη Λάρνακα (Ιανουάριος 1926)

«Πρωτοφανώς βροχερά ήτο η προχθές Kυριακή. Eις ένα δεκάωρον κατέπεσε βροχή υπερβαλούσα τας έξ ίντσες και προξενήσασα σοβαράς ζημίας. Aπό της πρώτης απογευματινής ώρας, ότε ήρχισεν η βροχή, εφαίνετο πως θα εξηκολούθει ραγδαία επί πολλήν ώραν. Πανταχού διεκόπη η κίνησις και οι δρόμοι εις πολλά μέρη κατέστησαν αδιάβατοι.

Tην 8ην της νυκτός οι κώδωνες του Aγ. Λαζάρου εσημείωσαν τον κίνδυνον. Tα Kαλυφάκια είχον πλημμυρίσει. Tο χανδάκι που φέρει εις την θάλασσαν τα νερά της λίμνης τ’ «Άηλαζάρου» είχε φέρει την πλημμύραν την οποίαν, τη υποδείξει του ιατρού κ. Kυριαζή, οδηγήσαντος δια μέσου των υδάτων, η αστυνομία, με τον δραστήριον υπαστυνόμον Xασάν εφ., προσεπάθησε να ελαττώση δια του ανοίγματος ενός παλαιού οχετού, φέροντος εις την θάλασσαν. Tο νερόν όμως ήτο υπερβολικόν και ήτο ανάγκη να εκτραπή ο ρους άλλου οχετού αιτίου της πλημμύρας, του εκβάλλοντος εκ των Kαμάρων παραλλήλως της Aλυκής εις την θάλασσαν. Άφθονον νερόν μετοχετεύθη εις την Aλυκήν, λαβούσαν πελωρίας διαστάσεις ώστε να φθάση μέχρι των σωρών του άλατος. H πεδιάς η από των Kαλυφακιών μέχρι του λόφου Aλυκής είνε απέραντος λίμνη.

Aι ζημίαι εκ της βροχής είνε πολλαί, τοίχων και οικιών καταπεσουσών πολλών, τόσον εις την Σκάλαν όσον και εις την Λάρνακα. Tο τετράγωνον Mόντη-Παντελίδη, οικία Σκούρου, το οικόπεδον Tελλίδη, έχουν μεταβληθή εις λίμνην. Eγένετο ανάγκη να μετκληθή υπό του Δήμου ο κ. Caffiero όπως υποδείξη τον τρόπον απαλλαγής από το νερόν, εκ του οποίου κινδυνεύουν πολλαί οικίαι αλλά και η υγεία της πόλεως.

H Eκκλησία του Aγίου Λαζάρου είχε δύο καθιζήσεις παρά την αγ. Tράπεζαν και εις την αριστεράν της πτέρυγα. Aτυχώς δεν εξητάσθη αν το υπέδαφος θα απήτει πρόνοιαν προς στερέωσιν του ναού. Tο αγίασμα υψώθη υπέρ το μνήμα, ανελθόν 5 σκαλιά. Aπό 25 ετών ουδείς ενθυμείται τοιαύτην ύψωσιν του αγιάσματος».

Εφημερίδα Iσότης 30 Ιανουαρίου 1926

[190]. «Τα εγκαίνια της εν Λάρνακι Αποβάθρας» (1882)

Μία ακόμη μαρτυρία από τα εγκαίνια της «Μεγάλης Αποβάθρας» της Λάρνακας, που έγιναν το 1882. Πρόκειται για σχέδιο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Έσπερος, της Λιψίας, την ίδια εποχή. [Περισσότερα για το ίδιο θέμα, βλ. ανάρτηση αρ. 106].

[106]. Εγκαίνια της μεγάλης Αποβάθρας (1882)

Το μεσημέρι της Τετάρτης, 8 Νοεμβρίου 1882, έγιναν τα εγκαίνια της μεγάλης Αποβάθρας Λάρνακας, την οποία η αγγλική διοίκηση είχε κατασκευάσει. Παρ’ ότι η απόφαση για ταυτόχρονη κατασκευή μεγάλης αποβάθρας στα λιμάνια Λάρνακας και Λεμεσού είχε αποφασιστεί από τον πρώτο καιρό της νέας διοίκησης του νησιού, η κατασκευή στη Λάρνακα άργησε, και ολοκληρώθηκε μετά από εκείνη της Λεμεσού. Η αποβάθρα είχε μήκος 450 πόδια.

Παρά τους φόβους κακοκαιρίας, η μέρα ήταν ηλιόλουστη και πολύς κόσμος είχε μαζευτεί για να παρακολουθήσει την τελετή. Η Αποβάθρα ήταν διακοσμημένη με λουλούδια, δύο αψίδες έγραφαν “God save the Queen” και “Long life to Sir R. Biddulph”, τιμητικό απόσπασμα της στρατιωτικής αστυνομίας ήταν παραταγμένο και η φιλαρμονική του συντάγματος Royal West Kent έπαιζε εμβατήρια.

Ο Μέγας Αρμοστής  Sir Robert Biddulph και η σύζυγός του, με τη συνοδεία τους απότελούμενη από τον διοικητή Λάρνακας Claude Delaval Cobham και άλλους άγγλους αξιωματούχους επιβιβάστηκαν από τη μικρή ξύλινη αποβάθρα και με λέμβο έφθασαν στη μεγάλη, όπου ο Αρμοστής δέχτηκε τον χαιρετισμό και εγκαινίασε το έργο.

Κατόπιν χαιρέτισε (στα αγγλικά) εκ μέρους των πολιτών ο Δημήτριος Πιερίδης, ο Καδής, ο δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Ι. Καρύδης και ο Πρόεδρος του Εμπορικού Δικαστηρίου. Ακολούθησε γεύμα στο κτήριο του Τελωνείου, το οποίο πρόσφερε ο Αρμοστής σε περισσότερο από εκατόν φιλοξενουμένους, όπου μίλησε ο διοικητής Cobham.

Ο χαιρετισμός του Δ. Πιερίδη :

[92]. “Ο Ναύαρχος Μιαούλης εν Λάρνακι” (1884)

[Τον Ιούνιο του 1884 έφθασε στη Λάρνακα για επίσκεψη μερικών ημερών ―προερχόμενο από τη Λεμεσό― το ελληνικό πολεμικό πλοίο «Μιαούλης» και έγινε δεκτό με μεγάλο ενθουσιασμό από τους Λαρνακείς, όπως περιγράφεται και στο δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας «Νέα Εφημερίς», το οποίο παρατίθεται πιο κάτω. (Το «εύδρομον Ναύαρχος Μιαούλης» πραγματοποίησε ξανά επίσκεψη στην Κύπρο το 1906, όπως φαίνεται από σχετική πρόσκληση για τιμητική χοροεσπερίδα η οποία επίσης δημοσιεύεται εδώ].

Και εν Κύπρω ως και αλλαχού όπου της δούλης Ελλάδος προσήγγισεν ο Ναύαρχος Μιαούλης η υποδοχή υπό των θερμόν τρεφόντων πάντοτε το πατριωτικόν αίσθημα ελλήνων εγένετο αυτώ εγκάρδιος και μετά συγκινητικών εκδηλώσεων εθνικής χαράς και ενθουσιασμού.

     Ότε εν Λάρνακι εγένετο τηλεγραφικώς γνωστή η εκ Λεμεσού αναχώρησίς του η πόλις πάσα εκινήθη εν ακαρεί ωσεί υπό της προσδοκίας ιεράς στιγμής. Το αγγλικόν ταχυδρομικόν ατμόπλοιον Ελπίς ναυλωθέν υπό της νεολαίας ανήχθη εις το πέλαγος σημαιοστόλιστον και φέρον διακοσίους περίπου επιβάτας, ανυπομόνους να χαιρετίσωσι πρώτοι την εμφάνισιν του ελληνικού ευδρόμου. Η συγκίνησις ην απερίγραπτος ότε τα δύο πλοία συνηντήθησαν. Ο Μιαούλης ανέστειλε τον δρόμον του και βραδέως προυχώρει προς τον λιμένα παρακολουθούμενος υπό της Ελπίδος. Ότε δε ηγκυροβόλησε, το μεν αγγλικόν ατμόπλοιον περιέπλεεν εν ζητωκραυγαίς εξάλλοις, πάσαι δε αι λέμβοι της πόλεως πλήρεις επιβατών περιέζωσαν αμέσως το ελληνικόν πλοίον, εις το οποίον συγκεκινημένοι ανέβησαν οι τε εκ των λέμβων και οι εκ του αγγλικού ατμοπλοίου. Εντολή των πολιτών ο σχολάρχης κ. Λανίτης προσεφώνησε τω κυβερνήτη, όστις αντεφώνησε συγχαίρων πάντας δια τα εθνικά αισθήματά των, προσθείς ότι όθεν διέβη εύρε μόνον έλληνας και τον αυτόν ενθουσιασμόν. Λέμβος δε του ευδρόμου έσπευσε να παραλάβη τον γενικόν πρόξενον της Ελλάδος και τον άγιον Κιτίου, αναμένοντας εν τω προξενείω.

     Ότε ο κυβερνήτης μετά του επιτελείου του απεβιβάσθη μεταβάς εις το προξενείον, αντήχουν διαρκώς κατ’ αρχάς μεν αι ζητωκραυγαί υπέρ του βασιλέως Γεωργίου, του κ. Κριεζή κλπ. είτα δε από περάτων έως περάτων η ευχή υπέρ της ενώσεως της Κύπρου μετά της Ελλάδος. Τοιαύται πλέον στιγμαί δεν περιγράφονται. Η συνοδεία από του ελληνικού προξενείου μετέβη εις επίσκεψιν του διοικητού Λάρνακος κ. Κόπαμ, το δε εσπέρας παρεκάθησεν εις δείπνον παρά τω γενικώ ημών προξένω, απολήξαν εις εσπερίδα, ήτις διήρκεσε μέχρι της δευτέρας πρωϊνής ώρας, πολλοί δε ήσαν και άλλοι προσκεκλημένοι.

     Την επαύριον, ήτις ήτο Κυριακή και ημέρα ετησίου πανηγύρεως εν Λάρνακι, εξ όλων των χωρίων είχε κατέλθει άπειρος κόσμος και ο ευρύς όρμος της Λάρνακος μέχρι του μέρους όπου ην ηγκυροβολημένος ο Μιαούλης εκαλύπτετο εκ παντός είδους πλοίων τα οποία ηδύναντο να μεταφέρωσιν επισκέπτας εις το ελληνικόν εύδρομον, όπερ καθ’ όλην την ημέραν ην κατάφορτον· διότι έκαστος χωρικός εθεώρει ως ιερόν καθήκον να ίδη, να πατήση επί του καταστρώματος του πολεμικού πλοίου, το οποίον φέρει την ελληνικήν σημαίαν. Πάντοτε δε μετά προσηνείας το πλήρωμα του πλοίου υπεδέχετο τους επισκέπτας.

     Την πρωΐαν επεσκέφθη το πλοίον ο διοικητής κ. Κόπαμ χαιρετισθείς δι’ ένδεκα κανονιοβολισμών. Προς δε το εσπέρας ο κυβερνήτης μετέβη εις επίσκεψιν του αρχιερέως εις την μητρόπολιν κεκοσμημένην άψίσι και στεφάνοις εξ ανθέων και εστρωμένημ τάπησιν· η οδός προς την μητρόπολιν ην επίσης εσπαρμένη δάφναις και άνθεσιν. Το εσπέρας η μουσική του Μιαούλη επαιάνισεν εν τη πλατεία των αρχείων κατά παν δε διάλειμμα αι ζητωκραυγαί υπέρ της ενώσεως αντήχουν ακατάσχετοι.

     Την Τρίτην, περί την μεσημβρίαν, ο αντισυνταγματάρχης κ. Δ. Παπαγεώργης μετά τεσσάρων εκ των δοκίμων επεσκέψατο την Ελληνικήν Σχολήν αποτείνας διαφόρους ερωτήσεις επί των μαθηματικών και εξετάσας Όμηρον. Επίσης επεσκέψατο το υπό της κυρίας Κορίννης Πιερίδου διευθυνόμενον Παρθεναγωγείον. Μετά μεσημβρίαν προσεκλήθησαν ο κυβερνήτης μετά των αξιωματικών υπό του προέδρου του δικαστηρίου κ. Ουόλπολ, ίνα παίξωσι lawn tennis μετ’ άλλων κεκλημένων, και την εσπέραν υπό του προξένου της Γαλλίας κ. δε Καστιλλιόν εις εσπερίδα.

     Την επαύριον, επιβαίνοντες ο κυβερνήτης και οι αξιωματικοί έξ αμαξών φερουσών την ελληνικήν σημαίαν, μετέβησαν εις Λευκωσίαν, όπου εξακισχίλιοι περίπου τον αριθμόν πολίται τους υπεδέξαντο έξωθεν του τείχους μετά μουσικής και προσεφώνησεν αυτούς ο σχολάρχης κ. Θ. Κωνσταντινίδης. Πολλαχού της πόλεως είχον στηθή αψίδες, όθεν δε διέβαινον οι εκ του Μιαούλη ερραίνοντο άνθεσιν. Γενική δε και ζωηρά αντήχησε και εκεί η υπέρ της ενώσεως ευχή. Ο κ. Κριεζής επεσκέψατο τον Αρμοστήν εις τα μέγαρά του και παρεκάθησε μετά του επιτελείου του εις πολυτελές δείπνον.

     Την επαύριον ότε επανήλθον εις Λάρνακα προϋπηντήθησαν έξω εις απόστασιν αγγλικής λεύγης από της πόλεως υπό του λαού, πανδημεί εξελθόντος· ο κ. Ζήνων Πιερίδης, βουλευτής Λάρνακος, προσεφώνησε τω κ. Κριεζή λίαν ενθουσιωδώς και ζωηραί επηκολούθησαν ζητωκραυγαί, ο δε κ. Γ. Μαυροΐδης προσήνεγκεν αυτώ στέφανον εξ ανθέων. Ο ενθουσιασμός προέβη μέχρι τοσούτου, ώστε πολλοί, περί τους τεσσαράκοντα, όταν η φέρουσα τον κυβερνήτην άμαξα εισήλθεν εις την πόλιν, λύσαντες τους ίππους, έσυρον αυτήν μέχρι του ελληνικού προξενείου. Την εσπέραν της Πέμπτης η κοινότης της Λάρνακος έδωκε χορόν εις τιμήν του κυβερνήτου, των αξιωματικών και των δοκίμων· ομοίαν δε νύκτα δεν διήλθεν άλλοτε η πόλις της Λάρνακος. Ο χορός εγένετο εν τη οικία του κ. Ματτέι, ευγενώς προσενεχθείση, ην δ’ αύτη λαμπρώς κεκοσμημένη, αλλά την λαμπρότητα εξήρε το αντικρύ προσωρμισμένον ελληνικόν εύδρομον, αφ’ ου ρεύματα ηλεκτρικού φωτός κατέκλυζον την πόλιν και εθάμβουν τους οφθαλμούς. Ότε ο κυβερνήτης και οι αξιωματικοί μετά το δείπνον, όπερ προσήνεγκεν αυτοίς ο διοικητής Λάρνακος κ. Κόπαμ, εισήλθον εις την αίθουσαν του χορού, ο μεν κ. Θεοχαρίδης απήγγειλε ποίημα, πολύ συγκινήσαν, η δε μουσική ανέκρουσε τον ελληνικόν ύμνον και μετά ταύτα τον αγγλικόν, του κ. Κόπαμ ισταμένου εν μέσω των ελλήνων αξιωματικών, και την Μασσαλιώτιδα, επί τη προσελεύσει του προξένου της Γαλλίας. Εις τον χορόν παρήσαν οι πρόξενοι και οι άγγλοι υπάλληλοι πάντες και ξένοι ιδιώται πολλοί μετά των κυριών τους. Πάντες δε διετέθησαν ευνοϊκώτατα υπέρ του ελληνικού στρατού εκ της εξόχου και απερίττου συμπεριφοράς των ελλήνων αξιωματικών. Προπόσεις εγένοντο πλείσται και αισθήματα θερμά υπέρ του ελληνισμού εξεφράσθησαν υπό των επισημοτέρων προσώπων. Εις την τράπεζαν δεν παρέμειναν, ένεκεν αδιαθεσίας, ο κ. Κριεζής και ο αντισυνταγματάρχης κ. Δ. Παπαγεώργης. Αντικαθίστα δε τον κυβερνήτην ο υποπλοίαρχος κ. Αργυρόπουλος. Παρέμεινε δε μέχρι πρωΐας, παραταθέντος του χορού, ο κ. Κόπαμ, μεθ’ ου τοιαύτη ανεπτύχθη οικειότης των ημετέρων αξιωματικών, ένεκα των λίαν αβροφρόνων τρόπων του, ώστε ερωτώμενοι κατά την αυτόθι διαμονήν των, πού πηγαίνουν, απήντων μετά φαιδρότητος “εις του πατέρα μας” εννοούντες τον κ. Κόπαμ. Οι μαθηταί και αι μαθήτριαι των εκπαιδευτηρίων επεσκέψαντο μετά των διδασκάλων τον Ναύαρχον Μιαούλην και προσήνεγκον τω κ. Κριεζή η μεν της Λάρνακος διδασκάλισσα προσκεφάλαιον, η δε της Σκάλας γραμματοθήκην.

     Την Παρασκευήν ο κ. Κριεζής συνοδευόμενος υπό του προξένου και του αντισυνταγματάρχου κ. Παπαγιώργη επεσκέψατο το Δημαρχείον, παρεκάλεσε δε τον δήμαρχον να εκφράση προς πάντας τους πολίτας τας ευχαριστίας αυτού τε και των αξιωματικών. Το εσπέρας ο ιατρός κ. Τσέπης, ον προηγουμένως επεσκέψατο κατ’ οίκον ο συμπολίτης αυτού κ. Κριεζής, προσφωνηθείς υπό της δωδεκαέτιδος θυγατρός του, έδωκεν άλλον χορόν προς τιμήν του κυβερνήτου και των αξιωματικών του ελληνικού ευδρόμου, εις ον ήσαν κεκλημένοι ο ιδιοκτήτης, οι πρόξενοι και πλείστοι άλλοι.

     Την επιούσαν, τέλος, πρωΐαν ο πρόξενος της Ελλάδος μετά της κυρίας του και ο δήμαρχος Λάρνακος μετέβησαν επί του πλοίου και απεχαιρέτισαν τον κυβερνήτην και τους αξιωματικούς, περί δε την 8 ½ π.μ. ο Ναύαρχος Μιαούλης υψώσας την αγγλικήν σημαίαν και χαιρετίσας αυτήν δι’ ενός και είκοσι κανονιοβολισμών, απήρε κατευθυνόμενος εις Πορτ Σάιτ.

[83]. Hλεκτροφωτισμός Λάρνακας ―Τα πρώτα (δύσκολα) χρόνια

1906, Σεπτέμβριος    “Aι πρώται δοκιμαί του φωτισμού Λουκς εγένοντο εν Λάρνακι. Tα αποτελέσματα υπήρξαν ευάρεστα, κατενθουσιάσαντα και τους πολίτας και τον κ. Δήμαρχον, όστις ηκούσθη λέγων ότι θα προσπαθήση να φωταγωγήση δια τοιούτου φωτός την παραλιακήν τουλάχιστον οδόν” [Eφημερίς του Λαού]

1913, Απριλίου 6    “Kατά την παρελθούσαν Tετάρτην έλαβε χώραν εν τω Δημαρχείω σύσκεψις του Δημοτικού Συμβουλίου δια το ζήτημα του Hλεκροφωτισμού της πόλεώς μας. Kατά ταύτην εμελετήθησαν οι όροι τους οποίους προέτεινε δια την εγκατάστασιν του ηλεκροφωτισμού εις την πόλιν μας, ο κ. Γ. Γιαγκόπουλος, κατά τους οποίους αναλαμβάνει να στήση 320 ηλεκτρικούς φανούς αντί 500 λ. κατ’ έτος με το δικαίωμα του προνομίου δια 33 έτη, μετά τα οποία ο ηλεκτροφωτισμός θα καταστή ιδιοκτησία του Δημαρχείου». [Hχώ της Kύπρου]

1913, Νοεμβρίου 30    “Ήρξαντο από της παρελθούσης εβδομάδος αι εργασίαι δια την εγκατάστασιν του ηλεκτοφωτισμού εν Λάρνακι. Προς τούτο ήρχισεν ήδη η οικοδομή του σχετικού κτιρίου εκτός της πόλεως, μεθ’ ο θα αρχίση η εγκατάστασις, η οποία ελπίζεται να περατωθή μετά τινας μήνας”. [Ηχώ της Kύπρου]

1914, Σεπτέμβριος    “Eκ των συμπολιτών μας, οι ανήκοντες εις την ρομαντικήν σχολήν, είναι κατενθουσιασμένοι ενόσω αργεί η εγκατάστασις του ηλεκτρικού, το οποίον θα προσδώση μεν εις την πόλιν όψιν Eυρωπαϊκήν, αλλά θα αφαιρέση την ρομαντικότητα, την οποίαν της προσφέρουν αι σημεριναί πυγολαμπίδες. H Λάρναξ έως τώρα δύναται να καυχηθή ότι έχει τούτο το κοινόν με την Bενετίαν, ότι δια λόγους ρομαντικότητος ελάχιστα φωτίζεται. O πολιτισμός όμως θέλει και καλά να διαλύση το ωραίον σκιερόν ημίφως και να μας δεικνύη τα χάλια μας και την νύκτα”. [Hχώ της Kύπρου].

 1917, Απρίλιος    “Eίναι αξία θερμών ευχαριστιών η Hλεκτρική Eταιρεία της πόλεώς μας, η οποία επί τη ευκαιρία των αγίων ημερών εγκατέστησε δωρεάν ηλεκτροφωτισμόν εν τω ναώ του Aγ. Λαζάρου και Σωτήρος”. [Hχώ της Kύπρου]

1917, Ιουλίου 7    “Aπό της εβδομάδος ταύτης η Hλεκτρική Eταιρεία της πόλεώς μας διέκοψε την παροχήν φωτός εις τας οδούς της πόλεως και τας ιδιωτικάς εγκαταστάσεις, ένεκα δυσκολιών, αι οποίαι παρουσιάσθησαν εις τας σχέσεις αυτής μετά του Δήμου, καθώς και δι’ άλλους τεχνικούς λόγους”. [Hχώ της Kύπρου]