You are currently browsing the category archive for the ‘Δωρεές’ category.
Κατά την περίοδο 6 Νοεμβρίου – 9 Δεκεμβρίου 1953 ο Γιώργος Σεφέρης βρισκόταν στην Κύπρο για πολυήμερη επίσκεψη και περνώντας από τη Λάρνακα φωτογράφισε το χαρακτηριστικό αρχοντικό της Ευανθίας Πιερίδου στις Φοινικούδες. Η φωτογραφία, με μία γενικόλογη επεξήγηση “Λάρνακα. Παλιό σπίτι” δημοσιεύθηκε στην έκδοση Κύπρος, μνήμη και αγάπη : με το φακό του Γιώργου Σεφέρη (Λευκωσία : Πολιτιστικό Κέντρο Λαϊκής Τράπεζας, 1990).
Όπως φαίνεται στη φωτογραφία, η οικία έδειχνε, κατά το χρόνο της φωτογράφισης, αρκετά παραμελημένη.
Περίπου την ίδια εποχή (ή ίσως λίγο αργότερα) λήφθηκε και η επόμενη φωτογραφία, άγνωστου φωτογράφου, που δείχνει το ίδιο κτήριο σε εμφανώς καλύτερη κατάσταση. Η οπτική του φωτογράφου, αυτή τη φορά, εκτείνεται πέραν της οικίας Πιερίδη, που κυριαρχεί στο χώρο, και αποτυπώνει τη σειρά κτηρίων έως το σπίτι του Παύλου Βαλδασερίδη στο βάθος. Λίγο πιο μπροστά διακρίνεται και το παλαιό Δημαρχείο.
[Για την οικία Ευανθίας Ι. Πιερίδου βλ. και ανάρτηση αρ. 55].
[Στο χώρο όπου είχε λειτουργήσει το Ιεροδιδασκαλείο Λάρνακας (παλαιότερα “Οικία Cobham”) κτίστηκε με οικονομική στήριξη κληροδοτήματος του Δημητρίου Γ. Διανέλλου (φωτ.), το “Διανέλλειο Ορφανοτροφείο”. Πλάι σ’ αυτό, από το 1962, λειτούργησε και η ομώνυμη Επαγγελματική Σχολή (αργότερα “Διανέλλειος Τεχνική Σχολή Λάρνακας”, καθώς και το “Διανέλλειο Γυμνάσιο Λάρνακας”).
Το Ορφανοτροφείο έκλεισε κάποτε (αφήνοντας πίσω τα εγκαταλειμμένα κτήριά του), αργότερα η Τεχνική Σχολή μεταφέρθηκε αλλού, ενώ το Γυμνάσιο μετρά την τελευταία περίοδο της ζωής του. Όπου νά ’ναι το όνομα “Διανέλλειος” περνά στη λήθη.
Σε πρόσφατη εκδήλωση του “Διανελλείου Γυμνασίου” για τα τριάντα χρόνια της δικής του προσφοράς, διαβάστηκε και το ακόλουθο κείμενο αναμνήσεων του εκπαιδευτικού Εύρου Σταυρίδη, διευθυντή της “Διανελλείου Τεχνικής Σχολής” κατά την περίοδο 1990-2000. (Για την προϊστορία του χώρου, βλ. ανάρτηση αρ. 48)]. ―Φωτογραφικό υλικό: Λούης Περεντός.
Εύρος Σταυρίδης, “Η έναρξη λειτουργίας της Επαγγελματικής Σχολής Λάρνακος”
«Στα μέσα Αυγούστου του 1962 πήρα από το Γραφείο Παιδείας της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης διορισμό στη θέση εκπαιδευτή Ηλεκτρολογίας στην Επαγγελματική Σχολή Λάρνακος. Την ίδια μέρα επισκέφθηκα το χώρο της Σχολής, όπου δεν βρήκα κανένα. Ζήτησα πληροφορίες από τη διεύθυνση του Ορφανοτροφείου, που λειτουργούσε στο ίδιο κτήριο, και με πληροφόρησαν ότι στην ανατολική πτέρυγα και στον πρώτο όροφο θα στεγαζόταν η Επαγγελματική Σχολή.
Τηλεφωνικά πήρα οδηγίες για την πρώτη συνάντηση του προσωπικού με το Διευθυντή στο χώρο της Σχολής. Πήγα πρώτος, ήμουν άλλωστε και ο μόνος από τη Λάρνακα. Στο γραφείο που στεγάζεται σήμερα η Γραμματεία του Διανελλείου Γυμνασίου υπήρχε ένα τραπέζι και μερικές καρέκλες. Σε λίγο έφθασαν και οι υπόλοιπο συνάδελφοι και ο διευθυντής κ. Ανδρέας Τσιάλης. Συνολικά είμαστε 8-10 άτομα, όλοι πρωτοδιόριστοι και νεαροί.
Ο διευθυντής μάς ενημέρωσε για τον τύπο της σχολής (ήταν η πρώτη τετρατάξια Επαγγελματική ―ενώ στη Λευκωσία και Λεμεσό λειτουργούσαν εξατάξιες Τεχνικές). Μας ενημέρωσε για τα αναλυτικά προγράμματα, τους κλάδους και τα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης των στόχων και τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίζαμε άμεσα.
Το μόνο που υπήρχε στη Σχολή ήταν θρανία και καρέκλες, ούτε εργαστήρια ούτε άλλος εξοπλισμός, που έπρεπε να αποκτηθεί.
Το άλλο μεγάλο πρόβλημα ήταν η εξεύρεση μαθητών. Είχε προηγηθεί κάποια ενημέρωση στα Δημοτικά της Λάρνακας και χωριών της επαρχίας, με μηδενικά αποτελέσματα. Ήταν άλλωστε φυσικό, ένας νέος τύπος εκπαίδευσης να αντιμετωπιζόταν με επιφύλαξη. Ο διευθυντής μάς ανέθεσε να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για την εξεύρεση μαθητών.
Επισκεφθήκαμε τα Δημοτικά, πήραμε καταλόγους και διευθύνσεις, ψάξαμε τα παιδιά που δεν θα συνέχιζαν στην Μέση Εκπαίδευση, βρήκαμε αυτούς που διέκοψαν τη φοίτησή τους στα δύο Λύκεια της πόλης, τους ενημερώσαμε και κατορθώσαμε να γράψουμε συνολικά 95 παιδιά, μαθητές και μαθήτριες, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών του Ορφανοτροφείου που θα φοιτούσαν δωρεάν σύμφωνα με τη Διαθήκη του αείμνηστου Διανέλλου. (Για τους υπόλοιπους μαθητές τα δίδακτρα ήταν συνολικά £11 ετησίως: £2 για εγγραφή και τρεις δόσεις των £3, που ήταν ασφαλώς και το χαμηλότερο ποσό από όλα τα άλλα Σχολεία.
Το ξεκίνημα της σχολικής χρονιάς ήταν πολύ δύσκολο. Δεν είχαμε τεχνικά βιβλία, εργαστήρια, εξοπλισμό. Στους μαθητές δίναμε χειρόγραφες πολυγραφημένες σημειώσεις (φωτοτυπίες δεν υπήρχαν).
Ο ζήλος με τον οποίο εργάστηκαν όλοι ήταν αξιοθαύμαστος. Με την καθοδήγηση του διευθυντή μας Ανδρέα Τσιάλη, ενός ανθρώπου με οργανωτικές και διοικητικές ικανότητες, και με τη συμμετοχή και τον ενθουσιασμό όλων των συναδέλφων, κατορθώσαμε να ξεπεράσουμε όλες τις δυσκολίες.
Όλοι, εκπαιδευτές και μαθητές, είχαμε ένα πρόγραμμα με τέσσερα απογεύματα την εβδομάδα πέραν από το ωρολόγιο πρόγραμμα, με απασχόληση στα υπό διαμόρφωση εργαστήρια, στους Ομίλους, σε αθλητικές δραστηριότητες. Οι συνεδρίες του Καθηγητικού Συλλόγου γινόντουσαν συνήθως τα απογεύματα μετά τη λήξη των απογευματινών δραστηριοτήτων κάθε εβδομάδα.
Τα πρώτα εργαστήρια που στήθηκαν εκτός του κεντρικού κτηρίου ήταν τέσσερα τσίγκινα παραπήγματα που μεταφέρθηκαν από τα Κρατητήρια πολιτικών κρατουμένων στο Μάμμαρι. Η “προσωρινή” στέγασή μας σ’ αυτά κράτησε 20 χρόνια.
Η έναρξη λειτουργίας του κλαδου Ξενοδοχειακών, το 1963, έφερε στη Σχολή μαθητές από όλη την Κύπρο, επειδή ήταν η μόνη Σχολή που πρόσφερε αυτή την εκπαίδευση παγκυπρίως. Οι πιο πολλοί από αυτούς διέμεναν οικότροφοι σε οικογένειες.
Οι πρώτοι απόφοιτοι , το σχολικό έτος 1964-1965, απορροφήθηκαν στην αγορά εργασίας και στελέχωσαν διάφορες υπηρεσίες και Οργανισμούς, πράγμα που βοήθησε στη μελλοντική ανάπτυξη της Σολής.
Η Επαγγελματική Σχολή από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της είχε πάντα ενεργό μέρος σε όλα τα πολιτιστικά και εθνικά δρώμενα της πόλης μας. Για πολλά χρόνια το Θέατρο της Σχολής φιλοξενούσε πολλές εκδηλώσεις άλλων σχολείων, του Δήμου και άλλων φορέων της Λάρνακας».
Τμήμα της πίσω αυλής του Σχολείου (τέλος 1974). Τα εργαστήρια (παραπήγματα του στρατοπέδου Μάμμαρι) εξακολουθούν να λειτουργούν. Στο βάθος αριστερά φαίνεται η οικία Davidian, σήμερα υπεραγορά Metro.
Σεπτέμβριος 1974. Αντίσκηνο που στήθηκε στην αυλή του Σχολείου για τις ανάγκες των προσφύγων
Η Φιλαρμονική της Διανελλείου κατά τη διάρκεια παρέλασης (μπροστά στο Παγκύπριο Λύκειο)
Εργαστήριο Μεταλλοτεχνίας (Εκπαιδευτής: Ανδρέας Μωϋσέως)
Εργαστήριο Ξυλουργικής (Εκπαιδευτής: Γρηγόρης Χαραλάμπους)
Στην κουζίνα του Ξενοδοχειακού τμήματος
Ο Ευρυβιάδης Ο. Αντωνιάδης γεννήθηκε στη Λάρνακα το 1857. Σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων πήγε στην Αλεξάνδρεια όπου για τριάντα χρόνια εργάστηκε, αποκτώντας μεγάλη περιουσία. Εκεί γνώρισε και νυμφεύθηκε, το 1894, την Ελένη Νικηταΐδου, η οποία καταγόταν από τη Σύμη, και απέκτησε ένα γιο. Το 1902 κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στη γενέθλια πόλη πληροφορήθηκε ότι γινόταν προσπάθεια να συγκεντρωθεί ποσό για την ανέγερση παρθεναγωγείου στη Λάρνακα και τον επόμενο χρόνο προσέφερε ποσό 600 λιρών γι’ αυτό το σκοπό. Για τη δωρεά του τιμήθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση με τον “Αργυρούν Σταυρόν των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος”. Την ίδια περίοδο ο Ευρυβιάδης Ο. Αντωνιάδης αγόρασε στη Λάρνακα την οικία Γεωργίου Δ. Μώζερα, στην παραλία, όπου αργότερα λειτούργησε από τους εγγονούς του το Ξενοδοχείο «Τέσσερα Φανάρια». Πέθανε το 1909 κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στην Ευρώπη.
Από το 1906 το “Ευρυβιάδειο Παρθεναγωγείο”, όπως έμεινε γνωστό στην πόλη, λειτούργησε προσφέροντας μεγάλες υπηρεσίες στην εκπάιδευση, έως το 1969, όταν, ύστερα από ατυχή απόφαση της Σχολικής Εφορείας, το ωραίο αυτό κτήριο που κοσμούσε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της πόλης, κατεδαφίστηκε και στη θέση του ανεγέρθηκε ένα απρόσωπο σύγχρονο κτίσμα (σήμερα “Ευρυβιάδειο Γυμνάσιο Λάρνακας”). [Για το Ευρυβιάδειο Παρθεναγωγείο, βλ. και ανάρτηση αρ. 139].
Έλεγχος μαθήτριας από τα Άδανα, πρόσφυγα της Μικρασιατικής καταστροφής
Η Ευανθία Ι. Πιερίδου πέθανε τον Άυγουστο 1934 και από δημοσίευμα της εποχής αναδημοσιεύονται εδώ εκείνα τα στοιχεία από τη διαθήκη της που αφορούν σε χορηγίες προς την πόλη (εξαιρούνται όσα κληροδότησε σε συγγενικά της πρόσωπα). Για το ίδιο θέμα βλ. και ανάρτηση αρ. 55. [Στη φωτογραφία, το παλαιό οίκημα του Πτωχοκομείου].
“Η αοίδιμος Ευανθία Ι. Πιερίδου πλην των σεβαστών ποσών άτινα ζώσα διέθεσε υπέρ φιλανθρωπικών σκοπών (εξ ων 8.000 λίρας υπέρ του Νοσοκομείου και 3.000 υπέρ του Πτωχοκομείου Λάρνακος), δια διαθήκης διέθεσε δια τους αυτούς σκοπούς και ολόκληρον την εκ 60.000 λιρών περιουσίαν της. Ούτω δια τη διαθήκης της ταύτης η μεταστάσα:
Κληροδοτεί την οικίαν της μετά των υπ’ αυτήν μαγαζίων και ύδατος εις το Νοσοκομείον Λάρνακος υπό τον όρον να παραμείνουν εσαεί απαλλοτρίωτα, η δε πρόσοψις και η επί ταύτης επιγραφή ‘Οίκος Ιωάννου Πιερίδου’ μη μεταβληθούν ποτέ.
Κληροδοτεί εις τον Δήμον Λάρνακος 3.000 λίρας υπό τον όρον να κτισθή ναός παρά το Πτωχοκομείον Λάρνακος επ’ ονόματι της Παναγίας Χρυσογαλακτούσης, διακοσμηθή ο ναός, αγορασθούν άμφια, και τελείται εορτή και πανήγυρις εκάστην 25ην Μαρτίου. Το τιμαλφέστερον των κειμηλίων της κληροδοτεί εις τον Δήμαρχον Λάρνακος δια να το αναθέση εις την εν λόγω εκκλησίαν. Το κειμήλιον τούτο είναι εικών της Χρυσογαλακτούσης.
Κληροδοτεί εις τον Δήμον Λάρνακος 3.500 λίρας δια να αγοράση ακίνητον περιουσίαν προς συντήρησιν της εκκλησίας Χρυσογαλακτούσης. Παν περίσευμα εκ των εισοδημάτων της ακινήτου ταύτης περιουσίας να διατίθεται υπέρ σκοπών σχετιζομένων με το Πτωχοκομείον Λάρνακος.
Κληροδοτεί ανά 1.000 λίρας εις τους ναούς Αγίου Λαζάρου, Σωτήρος, Χρυσοπολιτίσσης, Αγίου Ιωάννου και Αγίου Γεωργίου του Κοντού και ανά 500 λίρας εις τα παρεκκλήσια Προδρόμου και Φανερωμένης. Λίρας 200 εις τον Άγιον Γεώργιον δια την περιποίησιν του οικογενειακού της τάφου. Ορίζει την τέλεσιν μνημοσύνων εις τους διαφόρους ναούς εις μνήμην αυτής και των συγγενών της.
Την άμαξαν και τους ίππους της καταλείπει εις τον Άγιον Λάζαρον δια να χρησιμοποιώνται έναντι λογικού τιμήματος δια γαμηλίους πομπάς.
Εις τον Διοικητήν και τον Δήμαρχον Λάρνακος κληροδοτεί τα έπιπλα της οικίας της πλην των σκευών, αρχαιολογικών αντικειμένων και βιβλίων, υπό τον όρον να πωλήσουν ταύτα και με το εκ της πωλήσεως ποσόν ανεγείρουν πλησίον του Πτωχοκομείου περίπτερον δια τους πτωχούς καλής τάξεως.
Το υπόλοιπον της περιουσίας της (υπολογιζόμενον εις 6-7.000 λίρας) κληροδοτεί εις τον διευθυντήν της Παιδείας υπό τον όρον όπως χρησιμοποιή τα εξ αυτού εισοδήματα υπέρ πτωχών μαθητών της στοιχειώδους και μέσης παιδείας Λάρνακος, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος. Εν τη κατανομή του ποσού να λαμβάνηται υπ’ όψιν ο αριθμός των πτωχών μαθητών. (Υπολογίζεται ότι, εάν αι μετοχαί του Ηνοποιημένου Δανείου Αιγύπτου, τας οποίας καταλείπει η μεταστάσα εκποιηθούν εις καλάς τιμάς, το εις τον διευθυντήν Παιδείας κληροδοτηθέν υπόλοιπον της περιουσίας της θ’ ανέλθη εις 12-14.000 λίρας)”.
Οι Καμάρες είναι το πιο γνωστό τμήμα του παλαιού υδραγωγείου της Λάρνακας, το οποίο είχε κατασκευαστεί, γύρω στα 1745, με δωρεά του Αμπου Μπεκίρ Πασά ―πράξη κοινής ωφέλειας εντελώς ασυνήθιστη από τούρκο αξιωματούχο κατά την οθωμανική περίοδο. Σήμερα ολόκληρη συνοικία της γύρω περιοχής παίρνει το όνομά της από το χαρακτηριστικό αυτό κτίσμα.
Οι Καμάρες σε επιχρωματισμένο σχέδιο αγγλικού περιοδικού του 1878. Άποψη από τον απέναντι χαμηλό λόφο με θέα έως τη θάλασσα όπου ναυλοχούσε ο αγγλικός στόλος κατάληψης της Κύπρου. Ένα φορτωμένο καραβάνι από καμήλες προχωρεί προς την πόλη, προερχόμενο ίσως από τη Λεμεσό. [Παραχώρηση φωτογραφίας: Αλέξανδρος-Μιχαήλ Χατζηλύρα].
Οι Καμάρες με το φακό του φωτογράφου Glaszner μισό αιώνα αργότερα.
Το Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας, από το 1914 έως το 1969, στεγαζόταν στο “Ζαχαριάδειο Λυκείο”, οίκημα το οποίο είχε ανεγερθεί με χρήματα από δωρεά του Κωνσταντίνου Ζαχαριάδη (1833-1907) προς τα εκπαιδευτήρια Λάρνακας. Το κτήριο αυτό, καθώς και το γειτονικό του “Αποστολίδειο Οικοτροφείο” ―δωρεάς Στυλιανού Αποστολίδη (1835-1911), για πολλές δεκαετίες αποτελούσαν γνώριμα σημεία της πόλης.
Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του το Λύκειο στεγάστηκε προσωρινά στην οικία Ιωάννη Γ. Πιερίδη (κατόπιν “Δημοτικό Πτωχοκομείο”), όπου έγιναν τα εγκαίνια της Σχολής, την Κυριακή 2 Οκτωβρίου 1911. Ο Μητροπολίτης Κιτίου Μελέτιος Μεταξάκις, ως πρόεδρος της Σχολικής Επιτροπείας Λάρνακος, σε λόγο του ανέφερε και τα ακόλουθα:
“Πριν ή δώσω πέρας εις τον λόγον μου έχω καθήκον να επαινέσω δημοσία και ευχαριστήσω εν τη ευσήμω ταύτη στιγμή τον κ. Ιάκ. Δημητρίου, όστις άμα τω ακούσματι ότι απεφασίσθη η ίδρυσις Εμπορικής Σχολής έσπευσε να προσενέγκει το αναγκαιούν οικόπεδον μεθ’ ύδατος, όπως επ’ αυτού κτισθεί αντάξιον της φιλοτιμίας της πόλεως κτήριον δια την Σχολήν…”
Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα στις δεκαετίες που ακολούθησαν το όνομα του συμπολίτη μας που παραχώρησε τον πολύτιμο χώρο για να κτιστεί το σχολείο ποτέ δεν μνημονεύθηκε, ώστε η πόλη να του αποδώσει δίκαιη τιμή όπως και στους άλλους δωρητές.
Ο Ιάκωβος Στ. Δημητρίου [φωτογρ.], γεωπόνος και γαιοκτήμονας, γόνος γνωστής οικογένειεας της πόλης, ήταν εξάδελφος του Δημ. Ν. Δημητρίου, αργότερα Δημάρχου Λάρνακας.
Η μεγάλη ευεργέτιδα της Λάρνακας Ευανθία Ι. Πιερίδου (1867-1934), ως μοναδική κληρονόμος του «Οίκου Ιωάννου Πιερίδου», κληροδότησε στην πόλη όλη την περιουσία της για να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα κοινωφελή έργα (νοσοκομείο, δημοτικό πτωχοκομείο, ανέγερση εκκλησίας Παναγίας Χρυσογαλακτούσας, κ.ά.).
Ανάμεσα στα ακίνητα που άφησε ήταν και η οικογενειακή κατοικία της στη Σκάλα η οποία, έως τις μέρες μας, αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα κτήρια στον παραλιακό δρόμο των “Φοινικούδων”.
Στη διαθήκη της η δωρήτρια προνοούσε “όπως η προς την παραλίαν πρόσοψις της ρηθείσης ακινήτου κτημοσύνης παραμείνει πάντοτε ως είναι αύτη σήμερον, και όπως η ύπερθεν της κυρίας εισόδου της ρηθείσης ακινήτου κτημοσύνης επιγραφή ‘Οίκος Ιωάννου Πιερίδου’ παραμένει και διατηρείται υπό την αυτήν μορφήν και υπό τον αυτόν τύπον εις την θέσιν, εις ην ευρίσκεται σήμερον”. Επίσης “όπως η ρηθείσα ακίνητος κτημοσύνη εκμισθώται και το εκ μισθώσεως εισόδημα χρησιμοποιείται, μετά την πληρωμήν των σχετικών φόρων και των τυχόν επιδιορθώσεων και βελτιώσεών της, δια τας ανάγκας του Νοσοκομείου Λάρνακος”.
Οι περιορισμοί που επιβάλλονταν από τη διαθήκη βοήθησαν να διασωθεί η οικία και να διατήρησει την πρόσοψή της όπως ήταν στην αρχική της μορφή ―σε αντίθεση με σωρεία άλλων ιστορικών κτηρίων της πόλης που κατεδαφίστηκαν μέσα στη γενικότερη αδιαφορία. (Εκείνο που, δυστυχώς, δεν φαίνεται να απασχολεί με την ίδια σοβαρότητα την Επιτροπή του Κληροδοτήματος Ευανθίας Ι. Πιερίδου είναι η συντήρηση της πρόσοψης του κτηρίου, όπως τουλάχιστον εύκολα μπορεί κάποιος να το διαπιστώσει σήμερα).
(Σχέδιο Αθηνάς Ταρσούλη, 1952)
ΛΑΡΝΑΚΑ 