You are currently browsing the monthly archive for Μαρτίου 2011.
«O αββάς Paolo Brunoni, υιός του ιατρού Antonio Brunoni, ειργάσθη προς ίδρυσιν της μονής Kαλογραιών. Tιτλοφορηθείς Archévéque Vicaire Apostolique d’ Alep et Legal de s.s. le Pape en Syrie, αναπτύξας μεγάλην δραστηριότητα, απελθών εις Γαλλίαν, επέτυχε την αποστολήν τεσσάρων καλογραιών του αρτισυστάτου τάγματος Emilie Vialar, ου κύριος σκοπός ήτο η μόρφωσις κορασιακής νεότητος και η νοσοκομιακή περίθαλψις των ασθενούντων. H πρώτη Mission της Aνατολής απεβιβάσθη εις Λάρνακα του πλοίου Civita Vecchia την 4 μ.μ. της 2 Δεκ. 1844. Aι καλογραίαι Adelaide Margous, Eugenie Fages, Adelle Gross και Philomène Frague εγκατεστάθησαν εις τον πατρικόν οίκον του abbé Brunoni κατά την εις Λάρνακα είσοδον εξ Aκροπόλεως.
H σημειωθείσα επιτυχία και εις τους δύο σκοπούς υπέβαλε την ανέγερσιν καταλλήλου ιδρύματος, αποκτηθέντος δαπάνη της Association Lyonaise de propagation Foi, κατατεθέντος την 12 Μαρτίου 1846 του θεμελίου λίθου και εγκατασταθεισών των Καλογραιών εις την Μονήν κατά το 1848, δωρεά δε γάλλου αυτοκράτορος 10,000 φράγκων, κυβερνήσεως 9,000 φράγκων Αυστρίας και Ρωσίας, ανηγέρθη ναός και αίθουσα-νοσοκομείον (1853).
Από των πρώτων ημερών εγκαταστάσεως των καλογραιών, η αδελφή Philomène ανέλαβε να περιθάλπη κατ’ οίκον τους ασθενούντας και όσους προσήρχοντο εις την Μονήν, όπου παρείχετο (1845-1864) ιατρική εξέτασις δωρεάν υπό του Foblant και φάρμακα στελλόμενα υπό της Γαλλικής κυβερνήσεως. Εις το ίδρυμα προσήρχετο καθ’ εκάστην πρωΐαν πλήθος ασθενών, εξ ελώδους, οφθαλμίας, εντερικών διαταραχών, ιδία βρέφη, εξεταζόμενοι εις αίθουσαν-νοσοκομείον Καλογραιών, υπό του δρ. Foblant, μέχρι του 1864, ότε η εξέτασις εγένετο υπό αδελφής εχούσης νοσοκομειακάς γνώσεις. Βραδύτερον εγίνοντο δεκτοί, προς νοσηλείαν, αλλοδαποί, ιδία γάλλοι ναύται ή παρεπιδημούντες εις Λάρνακα, εις δωμάτιον κληθέν Γαλλικό νοσοκομείον, και εις δεύτερον τοιούτο, το Αγγλικόν, δια τους άγγλους ναύτας, ή παρεπιδημούντας τοιούτους μετά το 1878. Ούτω επί δεκαετηρίδας, ιθαγενείς και αλλοδαποί εξυπηρετήθησαν, προ παντός οι πενόμενοι δια του δρ. Foblant εικοσαετίαν, και δια πεντάδος καλογραιών έπειτα επί οκτώ δεκαετίας, μέχρι του 1922. Η ευγνωμοσύνη των πρωχών, δια τας παρασχεθείσας υπηρεσίας, εξεδηλώθη κατά την κηδείαν του Foblant και της αδελφής Philomène. Το έργον των Καλογραιών επεχορηγείτο υπό της αγγλικής κυβερνήσεως δια £50 ετησίως μέχρι του 1922.
Από του 1844 εξυπηρέτησαν τους ασθενείς πέντε αδελφαί :
1. Philomène Fagues, 5 Δεκεμβρίου 1844 – 17 Σεπτεμβρίου 1846, περιθάλψασα 6,000 ασθενών εις την Μονήν και κατ’ οίκον.
2. Emilie Maubonet, 1847-1857.
3. Cyprienne Bonnevialle, 1857-1870. Κατά το 1865 παρέσχεν αξιολόγους υπηρεσίας κατά την επιδημίαν τύφου, η οποία όμως ήτο τοιαύτη χολέρας.
4. Sophie Gambon, 3 Φεβρουαρίου 1871 – Απρίλιος 1894. Ειργάσθη επί 23 έτη περιθάλπουσα 30 τουλάχιστον ασθενείς καθ’ εκάστην, ήτοι 200,000 τουλάχιστον εν συνόλω. Εις μνήμην αυτής, κληθείσης ‘St. Vincent de Paul’ της Λάρνακος, εστήθη σιδηρά κρήνη παρά την πλατείαν ‘λουλουδιές’, όπου το τηλεγραφείον, μετατεθείσαν ύστερον προ της Μονής.
5. Scholastique Sobraillet, 17 Αυγούστου 1894 – 24 Ιουλίου 1924″.
[Από το βιβλίο του Ν.Γ. Kυριαζή, Kοινωνική δράσις της πόλεως Σκάλα-Λάρνακα (1947)].
[Φωτογραφίες : Το κτήριο της Μονής από την πλευρά της οδού Καλογραιών (δεκαετία 1920) / Η εσωτερική αυλή (περίπου 1950) / Το παρεκκλήσι (Παραχώρηση : Λούης Περεντός)]
[Βλ. και ανάρτηση αρ. 74].
Η πρώτη πλήρως τεκμηριωμένη συνεδρία Δημοτικού Συμβουλίου στη Λάρνακα πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου 1878, όπως αποδεικνύουν τα πρακτικά της, που διασώζονται στα αρχεία του Δήμου της πόλης. Στοιχεία για προσπάθειες σύστασης κάποιας μορφής “δημοτικών αρχών” έγιναν και προηγούμένως :
1859 «Aπό αναφορές σε έγγραφα, ο πρώτος που εμφανίζεται ως Πρόεδρος Δημοτικής Eπιτροπής, το 1859, είναι ο Xατζή Oμέρ Σιτκή Eφέντης». [[Πηγή : Κρίτων Γεωργιάδης, «Δημοτικές εκλογές στη Λάρνακα». Λάρνακα-Kατακλυσμός ’87, σελ. 33].
1867 Πρόεδρος Δήμου αναφέρεται ο Iμπραήμ εφέντης. [Πηγή : Ν.Γ. Kυριαζής, Συλλογή Iστορικών Eιδήσεων (1946), σελ. 41].
1869 «Kατά το 1869 επεχειρήθη οργάνωσις είδους Δημαρχείου. Eξελέγησαν ανά τρεις δημοτικά μέλη, (Έλληνες – Tούρκοι – Eυρωπαίοι), υπό πρόεδρον τον Mεχμεταλή Mάνασσον. Eπεβλήθη φόρος εις λαχανικά και σφάγια, και εις επιβιβαζόμενα ζώα εις πλοία. H επιτυχία ήτο μικρά». [Πηγή : Ν.Γ. Kυριαζής, Συλλογή Iστορικών Eιδήσεων (1946), σελ. 42].
1878 13 Aυγούστου: Ύστερα από εκλογές αναδεικνύεται Δημοτικό Συμβούλιο. Tο αποτέλεσμα δεν είναι αρεστό στους Άγγλους και τοποθετούν τον γιατρό Φρειδερίκο Έιδενσταμ ως Δήμαρχο (1878-1880). Mέλη του Συμβουλίου, το οποίο έμεινε στην αρχή για περίπου ένα μονάχα μήνα, είναι: Aντώνιος Oυσμιάνη, Aντώνιος Xριστοδουλίδης, Γεώργιος M. Nικολαΐδης, Λεοπόλδος Περώ (έμποροι), Kάρολος Oυώτκινς (διευθυντής Oθωμανικής Tράπεζας), Παύλος Bαλδασάρ (κτηματίας), και Xατζηχασσάν Zουπεχήρ. [Πηγή : Κρίτων Γεωργιάδης, «Δημοτικές εκλογές στη Λάρνακα». Λάρνακα-Kατακλυσμός ’87, σελ. 34].
Από το επόμενο Δημοτικό Συμβούλιο Λάρνακας και έως σήμερα ο διασώζονται όλα τα πρακτικά συνεδριάσεων.
Πρακτικά πρώτης συνεδρίας
Το κείμενο :
Δημαρχείου Λάρνακος
Συνεδρίασις Α΄
Ημέρα Δευτέρα 4 μ.μ. 14 Οκτωβρίου 1878
Παρόντος του Πολιτικού Διοικητού Κου Ουάιτ Αντισυνταγματάρχου ως και του Υποδιοικητού Κου Κόπχαμ
Πρόεδρος Κος Κος Έϊδενσταμ
Σύμβουλοι Κοι Κοι D.M. Cirilli, Στίνης Χριστοφίδης, Ουάτκινς, Δ. Κουντούρης, Μάνασος, Αρχιμ. Μελέτιος, Σ. Ιακωβίδης, Α. Ουσμιάνης, Π. Θεμιστοκλέους, Αχμέτ Γαζάουι, Ιουσούφ Ζιά Εφέντη
και των Γραμματέων Κων Κων Τσουκά και Μαλιώτου.
Πολ. Διοικ. : Εκφράζει προς ολόκληρον την συνεδρίασιν τας ελπίδας αυτού δια το μέλλον, ότι θέλουσιν ευσυνειδήτως εκτελέση τα καθήκοντά των μέχρι της πρώτης προσεχούς Μαρτίου.
Πρόεδρος : Η Α.Ε. εύχεται Υμίν ως και εγώ επίσης, συνιστώ όμως εις Υμάς το περί εισοδημάτων Δημαρχίας ζήτημα, ήτις αδυνάτως ηργάσθη μέχρι σήμερον. Η οικονομική κατάστασις αυτής δεν είναι ανθηρά καθότι αι προσπάθειαί μου ήσαν να μην επιβαρύνω το Δημαρχείον με πολλούς φόρους, όπως και ούτε το από τους προκατόχους μου ψηφισθέν δάνειον ενήργησα : πρόκειται να μας δωθή το δικαίωμα των μόλων. Εζητήσαμεν τα κανταριάτικα και την αγοράν, έχομεν το σφαγείον κτλ. ώστε ελπίζω εις το μέλλον η Δημαρχία να δυνηθή να έχη καλόν εισόδημα, όμως δια τα ανωτέρω απαιτείται καιρός ώστε, προτείνω Υμίν ίνα σκεφθήτε περί νέου δασμού όπως δυνηθή να διατηρηθή η Δημαρχία, κατά συνέπειαν προτείνω φόρον επί των οικιών.
Θεμιστοκλέους : Δεν είναι δίκαιον μόνον ο έμπορος να πληρώνη φόρους, αλλά όλος ο κόσμος. Πόσα τα έξοδα Δημαρχίας εις όλον αυτό το διάστημα;
Πρόεδρος : £627.
Θεμιστοκλέους: Ας αυξηθεί το επί των οικιών 1%.
Πρόεδρος : Ο φόρος θα τεθή επί του ενοικίου.
Ουσμιάνης : Θα σηκωθή ο παλαιός Δημοτικός φόρος.
Πρόεδρος : Αυτός είναι της Κυβερνήσεως δικαίωμα.
Ουσμιάνης : Ώστε να επιβληθή ελαφρός φόρος.
Μάνασος : Έως σήμερον βλέπομεν μεγάλην καθαριότητα και επειδή πρόκειται περί Δημαρχίας ήτις είναι η ψυχή ενός τόπου πρέπει να προσπαθήσωμεν παντί σθένη την αύξησιν των εισοδημάτων αυτής.
Πρόεδρος : Η Δημαρχία είναι η Μήτηρ της πόλεως.
Μάνασος : Διό πρέπει να καταβάλωμεν όλοι πάσαν προσπάθειαν υπέρ αυτής.
Μελέτιος : Επειδή δε το ζήτημα είναι σπουδαίον πρέπει να σκεφθώμεν.
Πρόεδρος : Με μεγάλην ευχαρίστησιν ήκουσεν ο Πολ. Διοικητής την πρότασίν σας Κύριε Μάνασε.
Μάνασος : Το χρέος μας εκάμαμεν.
Θεμιστοκλέους : Να καταργηθή το 1%.
Πρόεδρος & Ουσμιάνης : Αυτό είναι συμβολαιογραφικόν δικαίωμα.
Απεφασίσθη να ορισθή εις την ερχομένην συνεδρίασιν το περί εισοδημάτων Δημαρχίας ζήτημα και αν πρέπη να γινή δάνειον και ποίου ποσού.
Απεφασίσθη οιονδήποτε μαγαζίον δεν έχει άδειαν να κλείη εντός δεκαπέντε ημερών.
Απεφασίσθη ημέρα συνεδριάσεως Δημαρχείου η Πέμπτη εκάστης εβδομάδος, ώρα 3 μ.μ.
Στίνης : Προτείνω το σπουδαιότερον ζήτημα να τεθή εις επιδοκιμασίαν δια την ερχομένην Συνεδρίασιν.
Κουντούρης : Είναι οι δρόμοι καθότι ο χειμών φθάνει.
Πρόεδρος : Ώστε σας αναμένω όλους εις τας 3 μ.μ. την ερχομένην Συνεδρίασιν.
Ο Πρόεδρος : Έϊδενσταμ [υπογραφή]
Οι Σύμβουλοι : [υπογραφές]
Γραμματείς : [υπογραφές]
Ένας γραφικός και πολύ δραστήριος “τύπος” της Λάρνακας κατά την πρώτη εικοσιπενταετία του 20ού αιώνα ήταν ο Χατζη Χαλήλ αλ-Μάουη (ίσως αραβικής καταγωγής, αν κρίνουμε σωστά από το επίθετο), ο οποίος έργαζόταν ως “καβάζης” στο Προξενείο της Γαλλίας στη Λάρνακα (γι’ αυτό συχνά χαρακτηρίζεται ως “διεθνής).
Σε είδηση για εορτασμούς που έγιναν στη Λάρνακα με την ευκαιρία των γενεθλίων της βασίλισσας Βικτώριας, διαβάζουμε : “Εις την λαμπρότητα της εορτής όχι ολίγον συνετέλεσε και η υπό του ρέκτου Χατζηχαλήλ το απόγευμα ενεργηθείσα λεμβοδρομία καθ’ ην ενίκησε το πλήρωμα των ερυθροσκούφων μαύρων και η ενθουσιώδης δια μασιαλάδων λαμπαδηφορία τινών Οθωμανών συμπολιτών μας” (Μάιος 1900).
Έντεκα χρόνια αργότερα : “Την νύκτα της [21ης Μαΐου] επί τοις γενεθλίοις του βρεττανού Άνακτος, ο διεθνής Χατζηχαλήλ με τους περί αυτόν, περιέφερεν ανά την παραλίαν μασιαλάν μετά φωνών και θορύβων, ο δε παρά την αποβάθραν ιστός εφωταγωγήθη θαυμασίως υπομιμνήσκων μακρόθεν τον πύργον του Έϊφελ, έφερε δε τα γράμματα G.R. και επί της κεραίας του το αγγλικόν στέμμα». (Ιούνιος 1911).
Στον «Χατζη Χαλήλ αλ-Μάουη, διεθνή καβάζη του Γαλλικού Προξενείου Λάρνακος» απενεμήθη «μετάλλιον υπηρεσίας» (Ιανουάριος 1925).
[Σημειώσεις : καβάζης, φύλακας ή κλητήρας προξενείου / μασιαλάς, φωταψία με πυρσούς / G.R., ο βασιλιάς της Αγγλίας Γεώργιος 5ος (Georgius Rex)].
Το Πάσχα του 1901 δύο σπογγαλιευτικά από τη Σύμη επέστρεφαν από τη βόρεια Αφρική στην πατρίδα τους όταν συνάντησαν μεγάλη θαλασσοταραχή και αναγκάστηκαν να καταφύγουν στο μικρό νησί των Αντικυθήρων, που βρίσκεται ανάμεσα στα Κύθηρα και την Κρήτη. Εκεί οι σφουγγαράδες συνέχισαν τις καταδύσεις τους και με μεγάλη έκπληξή εντόπισαν μεγάλο αριθμό αρχαίων αγαλμάτων και άλλων αντικειμένων αρχαίου ναυαγίου. Όπως διαπιστώθηκε αργότερα, το ναυάγιο έκρυβε και ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά ευρήματα του ελληνικού αρχαίου κόσμου : τον “Μηχανισμό των Αντικυθήρων”, όπως από τότε έγινε γνωστός. Ένα σπουδαίο δείγμα της αρχαίας τεχνολογίας που ως σήμερα απασχολεί την επιστημονική κοινότητα.
Ο καταγόμενος από τη Λεμεσό Πολύβιος Ι. Κωνσταντινίδης (1879-1918), “Σχολάρχης της εν Λάρνακι Σχολής Terra Santa”, έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα εύρηματα. Επισκέφθηκε το Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, όπου αυτά είχαν εκτεθεί, και επιστρέφοντας στη Λάρνακα δημοσίεψε, τον Φεβρουάριο 1904, σε τρεις συνέχειες στην εφημερίδα Νέον Έθνος εκτενή περιγραφή καθώς και το ιστορικό του εντοπισμού τους. Αμέσως μετά, εξέδωσε το κείμενο σε βιβλίο 30 σελίδων, το οποίο τυπώθηκε στο σκαλιώτικο τυπογραφείο “Η Φιλοκαλία”, με τίτλο Ο Θησαυρός των Αντικυθήρων.
Σήμερα, ύστερα από σχεδόν έντεκα δεκαετίες, η επιστημονική ενημέρωση ενός εικοσιπεντάχρονου εκπαιδευτικού στη μικρή Λάρνακα εκείνης της εποχής δεν παύει να μας εντυπωσιάζει. Χαρακτηριστική είναι και η περιγραφή του για τον “Μηχανισμό των Αντικυθήρων”, που πιστευόταν τότε ότι επρόκειτο για μηχανισμό αστρολάβου, δηλ. αστρονομικού οργάνου που χρησιμοποιούσαν στη ναυσιπλοΐα. Ύστερα από εξειδικευμένες νεότερες έρευνες πιστεύεται ότι πρόκειται για εξαιρετικά περίπλοκο μηχανισμό πολλών αστρονομικών υπολογισμών, που περιλαμβάνουν και τις ημερομηνίες των ολυμπιακών αγώνων, και κατασκευάστηκε γύρω στα 150-100 π.Χ. [Για περισσότερα βλ. και το pol;y ενδιαφέρον μικρό φιλμ ―στα αγγλικά― του περιοδικού Nature, στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://www.nature.com/nature/videoarchive/antikythera/%5D.
Η οικογένεια Μαντοβάνη, της Λάρνακας, έχει παρουσία στην πόλη που ξεπερνά τους δύο αιώνες. Από τον γενάρχη του σκαλιώτικου κλάδου της, Giovanni Antonio Mantovani, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην πόλη κατά τον 18ο αιώνα, έως τις μέρες μας, η οικογένεια Μαντοβάνη είναι γνωστή κυρίως για τις ναυτιλιακές και τουριστικές δραστηριότητές της. Το ωραίο οικογενειακό σπίτι τους, στο ισόγειο του οποίου στεγάζονταν και τα γραφεία της εταιρείας, επί της πλατείας Βασιλέως Παύλου έχει κατεδαφιστεί και στη θέση του βρίσκεται σήμερα ένα ακόμη απρόσωπο δείγμα νεότερης αρχιτεκτονικής.
Οι φωτογραφίες του κτηρίου, που ακολουθούν, είναι των δεκαετιών 1920/1930.
Άποψη από την πλευρά της οδού Στασίνου
Πρόσοψη του κτηρίου, από την πλευρά της Πλατείας
Ο πρωτοπόρος του κινηματογράφου στην Κύπρο, Νίκος M. Κυπριανού, ήταν γιος του σκαλιώτη εμπόρου Μιχαήλ Μ. Κυπριανού. Με σπουδές στην Εμπορική Σχολή Πειραιά και στο γαλλικό Ιησουητικό Κολλέγιο Βηρυτού, το 1913 έφερε στη Λάρνακα την πρώτη μηχανή προβολής ταινιών, της περιφημής για την εποχή της και σημαντικής στην ιστορία του κινηματογράφου, εταιρείας Πατέ, και άρχισε προβολές στην αίθουσα του «Σαν Χωλ». Αργότερα μετακινήθηκε στη Λευκωσία από όπου ανέπτυξε παγκύπρια δραστηριότητα και δημιούργησε μια πραγματική κινηματογραφική «αυτοκρατορία» ως γενικός διευθυντής των επιχειρήσεων Μ.Μ. Κυπριανού ―όπως φαίνεται και σε διαφήμιση του 1939. Ο Νίκος Μ. Κυπριανού πέθανε το 1951.
Η καθηγήτρια μουσικής Νίκη Αδάμου-Τζέτζα (1913-2003) υπηρέτησε τη μουσική και θεατρική παιδεία των νέων της Λάρνακας για περίπου μισό αιώνα. Εγκατάστάθηκε μονίμως στην πόλη της στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Από τα μαθητικά της χρόνια στο Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας [βλ. ανάρτηση αρ. 246] επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το θέατρο και την απαγγελία. Αργότερα οργάνωνε θεατρικές παραστάσεις μαθητών και μαθητριών της με το «Θέατρον του παιδιού» [βλ. πρόγραμμα που ακολουθεί] και ως διευθύντρια του παραρτήματος Λάρνακας, του Εθνικού Εθνικού Ωδείου [βλ. ανάρτηση αρ. 45] είχε πλούσια και διακεκριμένη δραστηριότητα.
ΛΑΡΝΑΚΑ 